بچه ها سر کلاس بودند. ساعت { درس اخلاق } بود.

- بچه ها ، اخلاق چیز بسیار خوبیه ، هیچکس آدم بداخلاق رو دوس نداره ، آدم بداخلاق ، یعنی آدم بد ، آدم خوش اخ. . .

- آقا از دست این کامران!

- ساکت! کافیه دیگه. چی داشتم می گفتم؟

آها : آدم باید دارای اخلاق پسندیده باشه ، قواعد اخلاق خیلی زیاده ، اون قدر زیاده که نمیشه شمرد ، اگه آدم بداخلاق باشه ، خیلی بده...

- چرا آقا؟

- چون که همه بهش میگن : آدم بد اخلاق ، بداخلاقی خیلی بد چیزیه بچه ها ، اینه که هر کسی باید سعی کنه صاحب اخلاق حسنه... ، یکی از دلایل خوبی اخلاق اینه که جزو برنامه ی درسی مدارسه! ، اگه اخلاق چیز بدی بود که تو مدرسه ها درس نمی دادن! ، مگه نه بچه ها؟ مگه ممکنه که چیز بد هم تو مدرسه ها یاد بدن؟ ، بله ، اخلاق...

- چی گفته بودم؟

- گفته بودین : خوب چیزیه ، آقا

- بله ، خوب چیزیه ، خیلی هم خوب چیزیه ، اگه بگید : "چرا خوب چیزیه؟" باید بهتون بگم : "برای اینکه تمام بزرگان و مشاهیر جهان عقیدشون اینه که : اخلاق چیز خوبیه ، اخ...

- آقا یه چیزی به این فریدون نمی گین؟

- چیه؟ چه خبره؟

- آقا ، پاشو از اون پشت میاره از زیر نیمکت می زنه به ما !

- ساکت! کافیه دیگه ، گوش بدین ، می خوام از تو کتاب براتون بخونم تا ببینید که اخلاق چه جور چیزیه ، نوشته که : " اخلاق - به معنی اعم - یعنی رفتار موافق با اصول اجتماعی ، احترام به سنن و رعایت قوانین..." حالا فهمیدین یا نه؟ ، یعنی : شما باید به اصول اجتماعی که وابسته به اون هستین احترام بذارین ، نباید کاری مخالف اون اصولی که مورد تایید اکثریت هست انجام بدین ، باید از محیطی که درش زندگی می کنین ، یاد بگیرین ، باید از بزرگ ترهاتون درس بگیرین ، باید ببینین اون ها چی کار می کنن ، چه جوری رفتار می کنن ، شماها هم همون جور رفتار کنین. پاشو ببینم "سوسن" ، بگو ببینم : روغن تقلبی درست کردن ، دوای فاسد به مردم دادن : چه جور کاریه؟

- خیلی خوب کاریه آقا!

- خیلی خوب کاریه؟

- بله آقا ، چون که این کار موافق با اصول اخلاقه...چون که باید به سنت ها احترام گذاشت ، چون که نباید با اصولی که مورد تایید همگان هست مخالفت کرد ، چون...

- بشین ، بشین ، این حرف ها چیه که می زنی؟

- به خدا راس گفتیم آقا! تو محله ما بقال و دوا فروش و دکتر و سبزی فروش همشون تقلب می کنن ، گرون می فروشن ، جنس فاسد میدن ، کره ی تقلبی درست می کنن. بابا جونم یه دوستی دارن که خیلی آدم پولداریه. بابا جونم می گفتن بازار سیاه درست کرده. یه شب مارو خونه شون کرده بودن. همون آقاهه به من می گفت : "با حسن اخلاق هر چیزی رو میشه به دست آورد." من وقتی بزرگ شدم حتما" خوش اخلاق میشم. چون که می خوام پولدار بشم. این بابای من خیلی مرد بداخلاقیه!

- بشین ، آدم به پدرش . . .

- واس چی نگیم آقا ، بداخلاقه ، خیلی هم بداخلاقه ، چون که کرایه خونه رو نمیده.

- بشین سوسن ، ساکت شو ، بچه های خوب ، هیچ وقت از اصول اخلاق تجاوز نمی کنن.

- آقا ما بگیم؟

- بگو

- عمو جان من میگن : دولتی سر همین اخلاقه که همیشه هفتمون گروی هشتمون بوده و همچ وقت دستمون به دهنمون نرسیده ، من باید بداخلاق باشم ، آ...

- ساکت! کافیه! اگه آدم بداخلاق باشه مردم بهش چی میگن؟ می دونین مردم به آدم بداخلاق چی میگن؟ همه با هم جواب بدین ، چی میگن؟

- میگن بداخلاقه.

- حالا دیدین؟ آدم بداخلاق اگه میلیون ها ثروت هم داشته باشه ، براش چه فایده ای داره؟

- آقا ما بگیم؟

- بگو

- راحت زندگی می کنه!

- نه خیر! این طور نیست! آدم باید وجدانش راحت باشه ، همه بزرگان معتقد به اخلاق بودن.

- قدیما اون جور بوده آقا! تو محله ما یه آدم بزرگی هست که سه تا ماشین کادیلاک آخرین مدل داره ، زراعت پنبه و ...

- بشین ، من گفتم آدم های بزرگ ، یعنی دانشمندان ، هنرمندان و متفکران بزرگ ، مثلا" سقراط ، مثلا"...

- آقا ما سقراطو می شناسیم!

- البته که باید بشناسی ، همه اونو می شناسن ، خب بگو سقراط کیه؟

- اتو کشه آقا! دکون اتو کشی و لکه گیری داره! دکونش هم سر کوچه ی ماست ، اما پولدار نیست ، از اون خیلی خوش اخلاق هاشم می شناسم...

- منظور من سقراط ، فیلسوف یونانه ، منظور من اینه که شماها هم باید مثل سقراط ، مثل گالیله معتقد به اصول اخلاق باشین.

- آقا اون سقراطی که شما میگین ، از اون دوست بابای من که تاجر تیرآهنه خوش اخلاق تر بود؟

- بچه ها! اخلاق با پول و ثروت هیچ ارتباطی نداره. اگه تاریخ بخونین می بینین که کسانی بودن که از گرسنگی مردن ، و در عوض نذاشتن که دامن اخلاقشون لکه دار بشه.

- آقا پس اخلاق همچین تحفه ای هم نیست!

- نه ، اخلاق چیز بسیار خوبیه ، کسی که اخلاق داشته باشه ، شهامت داره ، دروغ نمیگه ، چیزی رو که به نظرش راست بیاد بدون ترس میگه. بله...

- آقا ما بگیم؟

- بگو

- دائی ما چیزهایی رو که به نظرش درست میومد گفت و از حزب اخراجش کردن!

- اون مطلب دیگه ایه! من راجع به سیاست حرف نمی زنم ، من دارم درس اخلاق میدم. پاشو ببینم فرید! دروغ چه جور چیزیه؟

- نمی دونم!

- ما بگیم آقا؟

- بگو

- خیلی خوب چیزیه آقا! به شرطی که بتونی خوب جا بزنی ، اگه تو خونه دروغ نگیم هر روز کتک می خوریم.

- پس برای دیوار حرف می زدم. مگه نگفتم که باید از رفتار بزرگ ترهاتون درس بگیرین؟ مگه من نگفتم که شما باید مثل بزرگ ترهاتون باشین؟

- آقا ما هم همین کارو می کنیم. خواهرمون به مامانمون دروغ میگه ، مامانمون به بابامون دروغ میگه ، بابامون به طلب کارهاش دروغ میگه ، هر وقت طلب کار میاد در خونه ، خود بابام میگه : برین بگین خونه نیست!

- برو بیرون ، بی تربیت!

- آقا خودتون گفتین آدم نباید دروغ بگه ، ما هم راستشو گفتیم!

- بشین. بچه ها! اینو باید بدونین که اخلاق فوق العاده خوب چیزیه! آدم باید سر قولش واسه. اگه به کسی قولی داد ، حتما" حتما" عمل کنه.

- آقا ما بگیم؟

- بگو

- بابام می گفت یکی هست که - حالا اسم اون آقایی که بابام می گفتن یادم نیس - آره ، یکی هست که مرتب قول میده هزینه ی زندگی رو بیاره پایین و مرتب می زنه زیر قولش...

- بشین ، بشین. تو چی کار داری به این کارها؟ آدم نباید به کاری که به خودش مربوط نیست دخالت کنه. بچه ها! در دنیا هیچ چیزی به خوبی اخلاق نیست. درباره ی اخلاق اون قدر کتاب نوشته شده که حد و حساب نداره. پیغمبر هم فرموده که اخلاق بهترین چیزهاست. شما که دیگه از پیغمبر بیش تر نمی دونین. اخلاق نه فقط چیز خوبیه ، بلکه چیز عالی ایه! اون قدر خوبه که...خیلی خوب چیزهی...به خدا خوب چیزیه...والا خوب چیزیه...به جون بچه هام خیلی خوب چیزیه...!

- زررررررررررررری زنگ می خورد و "آق معلم" عرقش را پاک کرده و نفسی عمیق و راحت می کشد.

نویسنده: عزیز نسین