دوستداران افغان موج
بازدید های اخیر
عناوین تصادفی
مدرسه سازی و مکتب ستیزی طالبان؛ استراتژی بلند مدت تروریسم بین‌المللی
منتشر شده در یکشنبه, 13 قوس 1401 12:21 | 
| 
| بازدید: 452
| | بازدید: 452طالبان با تسلط بر افغانستان، تمرکز ویژه‌ای بر مدرسهسازی کرده‌اند. این گروه در یک‌ونیم سال گذشته از ارگ تا دورترین نقاط کشور دست به مدرسهسازی زده، اما در عین حال هیچ توجهی به مکتبها نکرده است. از نظر آگاهان امور، مدرسهسازی و مکتب‌ستیزی در ادامه استراتژی بلندمدت تروریسم بین‌المللی برای نفوذ بیشتر در منطقه است و بستری امن را برای ایجاد پایگاه‌های تروریستی فراهم می‌سازد.
آگاهان امور افزایش مدرسه‌ها در کشور را تغییر در بافت منطقه عنوان می‌کنند و تأکید می‌ورزند که این اقدام طالبان در درازمدت نه‌تنها افغانستان، بلکه منطقه را نیز با چالش‌های جدی امنیتی جبران‌ناپذیر روبه‌رو خواهد ساخت.
وزارت معارف طالبان مدتی پیش از ثبت حدود شش هزار مدرسه دینی رسمی در افغانستان خبر داده است. به گفته مسوولان این وزارت، افزون بر مدرسههای ثبت‌شده، ۱۵ هزار و ۷۱۶ مدرسه و دارالحفاظ بدون ثبت نیز در کشور فعالیت دارند. بربنیاد معلومات رسمی این وزارت، علاوه بر این‌ها، بیش از ۲۲۰ دارالعلوم دولتی و خصوصی در افغانستان فعالاند. این در حالی است که طالبان پس از تصرف افغانستان شماری از مکتب‌های دولتی را نیز به مدرسههای دینی و پایگاه‌های نظامی تبدیل کرده‌اند.
شماری از آگاهان که در افغانستان هستند و به دلیل هراس از طالبان نمی‌خواهند نام‌شان در گزارش ذکر شود، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گویند که مدرسهسازی و مکتب‌ستیزی طالبان بیانگر استراتژی بلندمدت برای رشد «تروریسم بین‌المللی» است. آنان مدرسهسازی از سوی طالبان را برای کشور خطرناک توصیف می‌کنند و تاکید می‌ورزند که این کار طالبان می‌تواند بافت منطقه را در درازمدت تغییر دهد. به گفته آنان، اگر روند مدرسهسازی و جاگزینی آن‌ها با مکتبها به همین منوال ادامه یابد، وضعیت کشور در آینده بحرانی‌تر از حال خواهد شد.
یما (نام مستعار) یکی از آگاهان امور دینی که زیر حاکمیت طالبان زنده‌گی می‌کند و به دلیل هراس از طالبان نمی‌خواهد هویتش افشا شود، در صحبت با روزنامه ۸صبح می‌گوید که نصاب آموزشی مدرسه‌ها در کشور اصلاً کنترل نمی‌شود. به گفته او، حتا در زمان جمهوریت نیز مدرسه‌ها افراطیت را ترویج می‌دادند. از نظر این آگاه امور دینی، افراد زیادی از شاگردان مدرسه‌ها در زمان جمهوریت از سوی نیروهای امنیتی به‌شکل بالفعل در هنگام جاسازی ماین‌های کنار جاده بازداشت شده‌اند. این آگاه امور دینی می‌افزاید: «تربیت شاگردان در بیشتر مدرسه‌ها کاملاً با اهداف استخباراتی و سربازگیری برای افراطیت مذهبی صورت می‌گیرد، اما در پوششی انجام می‌شود که در جامعه سنتی افغانستان مردم فکر می‌کنند به دین خدا خدمت می‌شود.»
از سوی دیگر، شماری از کارشناسان امور نیز به این باورند که مدرسهسازی و مکتب‌ستیزی علاوه بر این‌که نمایانگر تفکر طالبانی است، برای اهداف استراتژیک «تروریسم بین‌المللی» استفاده خواهد شد. به گفته این آگاهان، در بیست سال گذشته به رغم مکتب‌سازی، مدرسههای دینی با افکار تندروانه سلفی و دیوبندی ایجاد شد و بخشی عظیم نیروی جنگی طالبان را همین‌ها تشکیل می‌دادند. این نگرانی‌ها در حالی افزایش می‌یابد که طالبان علاوه بر ایجاد مدرسههای متعدد در سراسر ولسوالی‌های کشور، در شماری از ولایت‌ها مکتب‌های دولتی را نیز به مدرسه تبدیل کرده‌اند. پیش از این طالبان نوار صوتی منسوب به ملاهبت‌الله آخوندزاده، رهبر این گروه را همه‌گانی کرده بودند که بربنیاد آن از ایجاد مدرسه در کشور خبر داده بود.
دستور رهبر طالبان برای ایجاد مدرسههای دینی
ملا هبت‌الله آخوندزاده، رهبر غایب گروه طالبان، دستور داده است که در تمام ولسوالی‌ها و ولایات مدرسههای دینی ایجاد شود. روز پنج‌شنبه، ۵ جوزا، طالبان پیام منسوب به رهبر این گروه را منتشر کردند که در یکی از ماده‌های آن آمده است: «باید در تمامی ولسوالی‌های افغانستان مدرسه دینی ایجاد شود.» براساس دستور رهبر غایب طالبان فرزندان جنگ‌جویان کشته‌شده طالبان به این مراکز جذب و آموزش داده شوند. پیش از این نورالله منیر، سرپرست پیشین وزارت معارف طالبان، گفته بود که در هر ولایت یک باب مدرسه بزرگ و در هر ولسوالی سه تا ۱۰ باب مدرسه دینی دیگر ایجاد می‌شود.
تاسیس مدرسه دینی در ارگ
طالبان در سال روان از ایجاد یک مدرسه دینی در ارگ خبر دادند. این گروه محل آموزشی پی‌پی‌اس، نیروی ویژه محافظت از رییس جمهور پیشین در داخل محوطه ارگ را به مدرسه دینی تغییر داده‌اند. منابع گفتند که طالبان نام این مرکز آموزشی را «مدرسه احسن‌العلوم» گذاشته‌اند.
تبدیل کردن مکتب به مدرسه
طالبان پس از تسلط بر افغانستان علاوه بر تقویت و ایجاد مدرسههای دینی، مکتب‌های دولتی را نیز به مدرسه تبدیل کرده‌اند. این گروه در یک اقدام دیگر لیسه «مسلکی زراعت» در ولایت فراه را به مدرسه «مرکز جهادی» تغییر داده‌اند. منابع روز پنج‌شنبه، ۲۴ سنبله، به ۸صبح گفته بودند که ده‌ها تن از فرزندان طالبانی که در جنگ‌ها کشته شده‌اند، در این مدرسه حضور دارند و آموزش می‌بینند.
افزون بر این، طالبان لسیه عبدالحی حبیبی، یکی از معتبرترین مکتب‌های دولتی در ولایت خوست را به مدرسه دینی تبدیل کردند. منابع به روزنامه ۸صبح می‌گویند که در این مکتب شش هزار دانش‌آموز و ۱۳۰ معلم مشغول آموزش و تدریس بودند. این گروه به تداوم این روند، لیسه تخنیک ولایت قندهار و لیسه ببرک خان زردان در شهر گردیز مرکز ولایت پکتیا را نیز به مدرسه تبدیل کرده‌اند.
براساس روزشمار وقایع روزنامه ۸صبح، طالبان ساختمان موسسه عالی تربیه معلم سمنگان را به مدرسه دینی جهادی تغییر داده‌اند. طالبان روز چهارشنبه، ۱۸ جوزا، یک مدرسه دینی تحت نام جهادی را جای‌گزین تربیه معلم دولتی سمنگان کرده‌اند. پیش از این طالبان در ولایت تخار انستیتوت تخنیکی و مسلکی این ولایت را به مدرسه دینی تبدیل کرده‌اند. محسن هاشمی، معین تامینات وزارت داخله طالبان، روز چهارشنبه، ۱۱ جوزا، این انستیتوت را به مدرسه جهادی تبدیل کرده است. منابع به روزنامه ۸صبح گفته‌اند که در این انستیتوت ۲۳۶ دانشجوی دختر و پسر در رشته‌های انجنیری برق، ساختمان، ترمیم موتر و کمپیوتر مصروف آموزش بودند که بدون تکمیل درس‌های‌شان بی‌سرنوشت شده‌اند.
همچنان مفتی عبدالرزاق صدیق، رییس عمومی مدارس تعلیمات اسلامی معینیت وزارت معارف طالبان، در ماه میزان امسال در جریان سفرش به ولایت نیمروز از اختصاص یک میلیون و ۳۰۰ هزار افغانی به مدارس دینی در این ولایت خبر داد. تنها در ولایت کاپیسا ۲۰۰ مدرسه خصوصی وجود دارد. این آمار از سوی تلویزیون معارف افغانستان تحت اداره طالبان بیرون داده شده است.
این در حالی است که بازرس ویژه امریکا برای بازسای افغانستان (سیگار) نیز در گزارشی گفته است که طالبان دسترسی دانش‌آموزان به آموزش را محدود کرده‌اند. سیگار نگاشته است که طالبان مکتب‌های دولتی را به مدرسههای مذهبی تبدیل کرده‌اند.
تبدیل کردن ساختمان‌های دولتی به مدرسههای دینی
طالبان علاوه بر تبدیل کردن مکتبها به مدرسه، در شماری از ولایت‌ها ساختمان‌هایی که پیش از این برای مقاصد نظامی استفاده می‌شد را نیز به مدرسه تبدیل کرده‌اند. این گروه به افراد زیردست خود دستور داده است که مدرسههای دینی که ساختمان اساسی ندارند، می‌توانند ساختمان‌های دیگر دولتی را اشغال و در آن فعالیت کنند. این گروه در یک اقدام دیگر ساختمان فرماندهی جلب و جذب نیروهای امنیتی دولت پیشین در ولایت زابل را نیز به مدرسه جهادی تغییر داده‌اند. منابع در ولایت زابل می‌گویند که ساختمان فرماندهی جلب و جذب در ولایت زابل در حالی به مدرسه جهادی تبدیل شده است که حوزه چهارم امنیتی شهر قلات به یک رستورانت شخصی منتقل شده و طالبان با توسل به زور، رستورانت شخصی را به دفتر حوزه امنیتی تغییر داده‌اند.
مدرسهسازی خارجی‌ها
علاوه بر مدرسهسازی طالبان، شماری از کشورهای اسلامی نیز در جریان یک‌ونیم سال گذشته تعهد کرده‌اند که در افغانستان مدرسههای دینی خواهند ساخت. وزارت معارف طالبان روز شنبه، ۷ عقرب، با نشر خبرنامه‌ای از امضای تفاهم‌نامه‌ای با یک نهاد ترکی خبر داده است. بربنیاد این تفاهم‌نامه، بنیاد خیریه ترکی «ایدیف» در پنج ولایت افغانستان مدرسه دینی می‌سازد. هزینه هر مدرسه ۲۵ هزار دالر تخمین شده است. وزارت معارف طالبان اما ولایت‌هایی را که قرار است در آن‌ها مدرسه دینی ساخته شود، مشخص نکرده است. پیش از تسلط طالبان بر کشور، سفیر عربستان سعودی در کابل گفته بود کشورش هزینه ساخت ۱۰۰ مدرسه دینی را در افغانستان منظور کرده است. هنوز روشن نیست که چه تعداد از این مدرسه‌ها در کشور ساخته شده است. شماری از کشورهای حوزه خلیج در طول چندین دهه گذشته هزینه ساخت مدرسههای زیادی را پرداخته‌اند.
دارالعلوم‌های ثبت‌شده از سوی وزارت معارف
براساس گزارش تلویزیون وزارت معارف طالبان، در حال حاضر ۲۱۸ دارالعلوم دولتی و خصوصی در کشور فعالاند. در این دارالعلوم‌ها که بیشتر شبیه مدرسههای مذهبی‌اند، ۲۵۰ هزار و ۵۷۴ دانش‌آموز تنها در سال ۱۴۰۱ خورشیدی مصروف فراگیری آموزش‌های دینی بوده‌اند.
تبدیل کردن آرامگاه احمدشاه مسعود به مدرسه
منابع آگاه به روزنامه ۸صبح گفته‌اند که طالبان قصد دارند یک مدرسه جهادی بزرگ در آرامگاه احمدشاه مسعود در پنجشیر بسازند. این منابع روز چهارشنبه، ۲۲ سرطان، به روزنامه ۸صبح تایید کرده‌اند که این مدرسه بزرگ جهادی از سوی طالبان در ساحه سریچه، از مربوطات بازارک پنجشیر، در آرامگاه احمدشاه مسعود ساخته می‌شود. بربنیاد معلومات منابع، این مدرسه برای حدود یک هزار دانش‌آموز در نظر گرفته شده است و به دستور ملا هبت‌الله، رهبر طالبان، ساخته می‌شود.
تبدیل کردن ساختمان‌های تلویزیون‌های خصوصی به مدرسه دینی
طالبان علاوه تبدیل کردن ساختمان‌های دولتی و مکتب‌های دولتی به مدرسه، شماری از ساختمان‌های تلویزیون‌های خصوصی را نیز به مدرسه دینی تبدیل کرده‌اند. این گروه روز چهارشنبه، ۱۱ جوزا، ساختمان تلویزیون خصوصی میترا در ولایت بلخ را به یک مدرسه دینی اختصاص دادند. صاحب امتیاز تلویزیون خصوصی میترا عطا‌محمد نور، والی پیشین بلخ است. نشرات این تلویزیون خصوصی پس از سقوط حکومت به دست طالبان، متوقف شده است. نورالله منیر، سرپرست پیشین وزارت معارف طالبان، مدرسه دینی در ساختمان تلویزیون متیرا را افتتاح کرد.
نقش شاگردان مدرسههای دینی در جاسازی ماین‌های مقناطیسی در زمان جمهوریت
در زمان جمهوریت گزارش‌های متعددی از دست داشتن شماری از شاگردان مدرسههای دینی در ساخت‌وساز ماین‌های کنارجاده و مقناطیسی به نشر رسیده است. نیروهای امنیتی پیشین بازداشت‌های بالفعل این شاگردان را نیز در کارنامه داشته‌اند. براساس روزشمار وقایع روزنامه ۸صبح، در زمان جمهوریت نیروهای امنیتی دو تن از شاگردان مدرسه «عبدی‌بای» را در شهر چاریکار، مرکز ولایت پروان و در منطقه شکارگاه ولسوالی سالنگ در هنگام جاسازی ماین‌های مقناطیسی بازداشت کرده‌اند. این تنها یک نمونه از بازداشتی‌های شاگردان مدرسههای دینی در اعمال تخریب‌کارانه در زمان جمهوریت است. در این زمینه اطلاعات فراوانی هم در نهادهای دولتی و هم در رسانه‌ها ثبت و نشر شده است.
مدرسههای مربوط به داعش
سوءاستفاده از مدرسه‌ها در کشور تاریخ طولانی دارد. در زمان جمهوریت که نهادهای دولتی تقریباً نظارت کلی بر اوضاع آموزش داشتند، نیز برخی از مدرسه‌ها در اختیار گروه‌های ترویستی قرار داشتند. در زمان جمهوریت بیش از ۱۰ مدرسه دینی فعال در ولایت ننگرهار مربوط به داعش بود که در آن‌ها به جنگ‌جویان خود آموزش می‌دادند. مسوولان ریاست حج و اوقاف پیشین در ولایت ننگرهار در صحبت با رسانه‌ها تأیید کردند که شاگردان مدارس دینی مربوط به داعش، پسران جنگ‌جویان این گروه‌اند و همچنان شمار اندکی از باشنده‌گان منطقه در این مدرسه‌ها آموزش می‌بینند.
براساس آمار مراجع رسمی که نمی‌خواهند هویت‌شان فاش شود، با تسلط طالبان بر کشور حدود ۴۰ درصد فعالیت مدارس دینی در کشور افزایش یافته و به‌شکل رسمی ثبت شده است. بربنیاد گزارش وزارت‌های معارف و حج و اوقاف طالبان، در حال حاضر حدود شش هزار مدرسه دینی به‌صورت رسمی در کشور ثبت شده‌اند. افزون بر این، از فعالیت غیر‌رسمی ۱۵ هزار و ۷۱۶ مدرسه و دارالحفاظ نیز خبر داده شده است.
وزارت معارف در زمان جمهوریت از ثبت یک هزار و ۲۷۵ باب مدرسه و ۱۵۰ باب دارالعلوم فعال خبر داده بود. به‌تازه‌گی رحمت‌الله نبیل، رییس عمومی امنیت ملی پیشین، گفته است که جیش محمد و لشکر طیبه به لطف طالبان و دسترسی به فناوری و قلمرو بیشتر، پایگاه‌های‌شان را به افغانستان منتقل کرده‌اند.
نويسنده: امین کاوه