جرگه و یا لوی جرگه ها یعنی سلب اراده مردم

چرا با وجود مجلس نمایندگان ومجلس سنا درافغانستان بازهم گرایش های قومی به لوی جرگه ها بیشتر میباشند ؟

جرگه و یا لوی جرگه ها یک پدیده خاص افغانی بوه که مثال آن در دیگر کشورهای جهان کمتر دیده شده است .

لوی جرگه ها همیشه درافغانستان خواست بخش مشخصی از مردم افغانستان ، که درآن صلاحیت های ویژه به اقوام و قبایل داده شده و آنها همیشه امتیاز های خاصی را در پروسه سیاسی افغانستان به دست آورده اند واعضای این جرگه ها همیشه به درخواست و تعین حاکمان وقت بوده وتوده های مردم درآن اصلا نقشی نداشته اند.

ما درگذشته ها نیز شاهد جرگه ها ویا لوی جرگه های بودیم که  زنان ، جامعه مدنی و فرهنگیان افغانستان درآن حضور نداشتند .

درحقیت وجود چنین جرگه های پروسۀ دمکراسی و مردم سالاری را درافغانستان؛  که حاصل تفکر قبیلوی میباشد ده ها سال به تعویق انداخته است وهنوزهم این پدیدۀ  ضد مردم سالاری و امتیاز دادن به بخش مشخص ازجامعه افغانستان  همچنان ادامه دارد .

این جرگه ها درافغانستان توسط حاکمان وقت گاه گاهی به منظور راضی نگاه داشتن ناراضیان درمناطق مرزی ویا به اصطلاح مشوره با بزرگان خصوصا در دورن امیرحبیب الله خان نادر وظاهرخان بار ها اتفاق افتاده است تعداد 500 تا 800 نفرکه اکثریت قاطع آنان ازمناطق جنوب وشرق و معمولا مناطق مرزی افغانستان بودند برای چند روزی به کابل ، پغمان یا جلال اباد دعوت میشدند تصامیمی را که دولت وقت قبلا گرفته ، وحتی آنرا به مرحلۀ اجرا قرار بود به اطلاع آنان میرساندند، هدایای نقدی وجنسی برای شان پرداخته میشد و چند روزی را در مهمان خانه های دولتی سپری میکردند وپس از صحبت ها و داد ستد های معمول  به خانه های خود برمیگشتند .

 گفته میشود که درلوی جرگه پغمان درسال های 1928 میلادی به هر اشتراک کننده یک سکه طلا نیز به عنوان تهفه داده شده بود .

 اقوام وبزرگان دعوت شده پس از چند روز مهمانی و صحبت روی موضوعاتی که گاهی چندان مهم نبوده و قبلا تصمیم گرفته واجرا شده است به طول عمرحاکم ، امیر یا پادشاه وقت دعا و دورد میفرستادند و سپس  به ولایات خود برمیگشتند و بسیار خوشحال هم بودند که (  درامور مهم دولت سهم داشتند ) دراین جرگه ها نظر به یاداشت هایکه بعضی ازاشتراک کنندگان این جرگه ها وجود دارد کاملا واضح میسازد که این جرگه ها جنبۀ نمایشی داشته فقط با تحفه دادن به برزگان  ، آنان را به اصطلاح راضی وخوش می ساختند تا درمناسبت های سیاسی و تهاجمی علیه رقیب های که بین حاکمان وقت وجود داشت مورد استفاده قرار گیرد .

مورخین مینویسند بعضی ازجرگه ها توسط حاکمان ملی مانند دوران کوتای امان الله خان مزایای مثنتی نیز داشته و قسمتی از مشکلات کشوراین طریق حل شد است ولی درنفس این جرگه ها همیشه سیاست های وجود داشته که به تمام مردم افغانستان منافع یکسان نداشته است .

گفته میشود ترکیب این جرگه ها شامل بزرگان آن طرف خط  دیورند نیزبوده است ازجایکه شهرت و هوویت شهروندان افغانستان معلوم نبود و فعلآ نیز همان مشکل وجود دارد امکان حضورغیرافغان ها در چنین جرگه های اجتناب ناپذیربوده است خصوصا در دوران نادر وظاهر خان که خان های به اصطلاح (دوطرفه) ازآن طرف مزر برای منافع قبایلی و گرفتن امتیاز دراین جرگه ها نقش فعال واساسی داشتند.

اجندای چنین جرگه ها قبلا به اشتراک کنندگان جرگه ارائه نمیشد مهم ترین بخش این جرگه ها به قول کارشناسان داد و گرفت  مذاکره های قومی برای امتیاز گرفتن قباله زمین ازحاکمان وقت  و یا پلان های برای گرفتن زمین و قباله در سایر نقاط محل سکونت خود ، و امتیاز گرقتن آب و سایر موضوعات مورد علاقه اقوام درحاشیۀ جرگه مطرح میشد که هر کس به نحوی ازآن مستفید میگشت.

 به قول آگاهان دراین جرگها تعداد معدودی ازشهروندان شمال وغرب افغانستان نیز حضورنمایشی داشتند واغلب تا ختم جرگه ازخصوصیات جرگه اطلاع کافی داشتند به ایشان نیز هدایای داده میشد تا راضی به ولایات خود برگردند.

البته دراین شکی نیست که این جرگه ها برای آشنائی و تفاهم و تبادل نظر بین اشتراک کنندگان درحاشیۀ جرگه ها نقاط مثبتی را نیز داشته است و بعضی موضوعات مانند صحبت درباره قانون اساسی درجرگه سال1921 درجلال آباد وهمچنین مشکلات مرزی با پاکستان نیزسخن بمیان آمده است ولی در نهایت طوریکه دربالا شاره شد بقول آگاهان فقط بخش های مخصوصی ازجامعه درآن نقش فعال داشته اند نه همه.

بیشترین جرگه ها درعهد امیر حبیب الله خان درسال های 1921 تا 1928 دایر شده است که بعضی مورخان آنرا مهم دانسته اند .

ازمنابع خبری دولتی وازقول آقای فارق وردک وآقای وحید عمر سخنگوی رئیس جمهور مرتب ازحضور 1600 نفرازنمایندگان مردم افغانستان درجرگه صلح سخن میگویند ولی اشارۀ به آن ندارند که این افراد چگونه و تحت کدام پروسه ی رآی گیری به عنوا ن نمایندگان مردم افغانستان انتخاب میشوند ؟

ابن درحالیست که دولت افغانستان و رئیس جمهور به مجلس نمایندگان افغانستان هیچ ارزشی قایل نبوده آنان را به باد تمسخرگرفته، تصمیمات نمایندگان مردم افغانستان را جدی نمیگیرد بیش ازیک هفته است که مجلس نمایندگان خواهان معرفی وزرآی کابینۀ آقای کرزی  میباشد ولی آقای کرزی برخلاف قانون اساسی افغانستان  اصلا توجه ی به خواست نمایندگان مردم نشان نمیدهد .

کارشناسان امورامنیتی افغانستان به چنین جرگه های چندان خوشبین نیستند آنان عقیده دارند موضوع صلح در افغانستان یک پدیده خارجی و تحمیلی میباشد که باید چاره و اندیشه آن نیز با طراحان این جنگ ها درخارج از کشوردر میان گذاشته شود  .

جنگ مسلحانه ایکه فعلآ درافغانستان جریان دارد سازمان دهنده گان و تمویل کننده گان اصلی آن دراسلام آباد ، ریاض و امارات متحدعربی میباشند که باید درحقیقت این جرگه صلح دریکی ازکشورهای متذکره با شرکت جناح های درگیر یعنی جمهوری اسلامی افغانستان وامارت اسلامی افغانستان یعنی گروه تحریک طلبان که ازطرف همین سه کشور نام برده  تشکیل شده است ، و تا حال نیز حمایت میشود ایجاد گردد .

درحقیقت تا حال واضح به مردم افغانستان ازجزئیات این جرگه صلح چیزی گفته نشده است ، که آیا دولت افغانستان میخواهد با گروهای مسلحی که والیان ولایات ودیگرمقامات بلند پایۀ دولت افغانستان آنان را دشمنان اسلام و دشمنان بشریت میخوانند مذاکره نمایند ؟

اگرچنین است پس ازسران مسلح مخالف دولت چه افرادی دراین جرگه حضور خواهد داشت که با ایشان مذاکره صورت گیرد و منظور دولت ازدعوت کردن 1600 نفربه این مهمانی چیست ؟

آیا دولت میخواهند ازمهمانان این جرگه بپرسد که درمقابل طالبان چه راهی را انتخاب کند ؟

 این مشخص است که طالبان چیز دیگری غیرازجنگ و نابودی دولت اسلامی افغانستان واز بین بردن تمام دست آوردهای که در 9 سال گذشته به دست آمده ، چیز دیگری نمیخواهند  مانند زندانی ساختن مجدد زنان افغانستان با خانه و بستن مکاتب دخترانه وبه اجرا گذاشتن قوانین شریعت اسلامی به قول خود شان وتعقیب و آزار قشرهای مهمی از شهروندان افغانستان آیا با چنین تفکرات چه امکانات مثبتی برای مذاکره با طالبان و یا بقول دولت دشمنان مردم افغانستان باقی میماند ؟

جرگه ایکه فعلا تحت نظرمقامات دولت انتخاب شده است نمیتواند کاملا مستقل عمل کند و به قول آگاهان سیاسی دراین جرگه صحبت از صلح با دشمنان مسلح که تا حال خون هزاران شهروند افغان را ریخته است میباشد درصورتیکه سران مخالف دولت درآن اشتراک نمیکنند واین جرگه را قبول ندارند. گفته میشود تشکیل این جرگه میخواهد جلو حملات نیروهای ناتو وافغان را که بنا است درچند روز آینده در قندهارعملی شود به تعویق اندازد ویا به عبارت دیگربعضی بزرگان ولایت قندهارکه با طالبان روابط خوب دارند از آقای کرزی خواسته اند از این حمله جلوگیری نماید .

بقول اگاهان سیاسی دولت میخواهند قندهارمانند سابق دراختیارطالبان باقی بماند وآقای کرزی شدت عمل بیشتری درمقابل طالبان نشان ندهد  وازطرفی مردم قندهار را در تجارت مواد مخدر و فساد اداری که گفته میشود یکی از اقوام نزدیک آقای کرزی درآن سهم فعال دارد راضی نگهدارد .

 برای ایجاد این جرگه صلح صدها هزار دالر یا بیشتر دراختیار دولت افغانستان گذاشته شده وازحال بازار رشوه دادن و رشوه گرفتن و ساخت و باخت های سیاسی پشت پرده که گفته میشود پذیرش 11 وزیر مورد نظرآقای کرزی درکابینه  آینده نیزیکی ازاین اهداف میباشد .

یک از مشکلات داخلی افغانستان که میتواند دراین جرگه صلح مورد بررسی قرار گیرد معضل کوچی ها در افغانستان میباشد که باید به این مشکل که حاصل تصمیمات قبیلوی و محصول جرگه های حاکمان دوران عبدالرحمان میباشد پایان داده شود.

دولت های خود کامه درگذشته افغانستان اصلا نخواسته اند به این مشکل رسیدگی نمایند چون از این معضل همیشه سود سیاسی برده و این مشکل را ابزاری برای سرکوب اقلیت های محروم جامعه بکار برده اند دولت فعلی افغانستان نیز با تفکرات قبیلوی از این ابزار برای سرکوب استفاده میکند.  دولتی که نمیتواند مشکل کوچی ها را حل کند چطور میتواند به صلح پایدار درافغانستان دست یابد ؟

قباله های که گویا بزرگان کوچی میگویند ازچراه گاه های مناطق مرکزی افغانستان دردست  دارند حتما دریکی ازاین جرگه های صد سال اخیر در پروسۀ ساخت و بافت های سیاسی در حاشیۀ جرگه ها برای راضی نگهداشتن و رشوه دادن به بعضی از قبایل داده شده است که فاقد هرنوع اعتبارحقوقی وشرعی بوده است واین هم یکی از بهترین وسیلۀ امتیاز دادن و باج دادن به یک قوم میباشد .

محمود منجم زاده برلین المان