طالبان یک‌سال پس از تشکیل حکومت مؤقت در کابل، مکتب آن‌ها را در ولسوالی معروف کندهار سوزاندند و این‌گونه او و هم‌نسلانش از آموزش محروم شدند.

اما چون مکتب را پدرش روی زمین خودش ساخته بود، خانوادۀ آن‌ها از سوی طالبان تهدید و مجبور به ترک کندهار شدند. آن‌ها به کابل کوچیدند و مطیع‌الله توانست در شهر کابل درس بخواند.

محرومیت جوانان و کودکان زادگاهش، او را دوباره به ولسوالی معروف کشاند و به کمک بزرگان محل، مکتبی را که از سوی طالبان سوزانده شده بود، دوباره فعال کرد. اما این بسنده نبود و او به ولایت‌های دیگر نیز سفر کرد تا به همین شیوه، مکتب‌های بسته شدۀ بیشتری را باز کند.

مطیع‌الله ویسا، در سال 1387 خورشیدی نهاد «راه قلم» را بنیاد گذاشت و با همکاری شماری از دانشجویان داوطلب، کمپاینی را برای جمع‌آوری کتاب و باز کردن مکتب‌های بسته شده راه‌اندازی کرد.

بیشتر همکاران راه قلم، دانشجویانی هستند که به گونۀ رضاکارانه با این نهاد کار می‌کنند و هدف‌شان، دسترسی کودکان محروم به آموزش و ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی در جامعه است.

31 مکتب

آقای ویسا می‌گوید که طالبان تنها دلیل بسته بودن مکتب‌ها نیست؛ فساد اداری و ممانعت مردم محل نیز سبب شده تا درِ شماری از مکتب‌ها بسته شود.

او می‌گوید که نهاد او موفق شده در هشت سال، 31 مکتب را به کمک بزرگان محل و وزارت معارف بازگشایی کند.

24 هزار جلد کتاب

در کنار تلاش برای باز کردن مکتب‌های بسته شده، ویسا و همکارانش کمپاین جمع‌آوری کتاب نیز راه‌اندازی کردند؛ اما در این کار چندان موفق نبودند، تا این‌که کمپاین‌شان را فیس‌بوکی کردند.

در چهار ماهی که این کمپاین در فیس‌بوک راه‌اندازی شده، آن‌ها 24 هزار جلد کتاب جمع‌آوری کرده اند.

راه قلم در هر ولایت یک نمایندۀ داوطلب دارد، شماره‌های تماس این نماینده‌گان را طریق فیس‌بوک با مردم شریک می‌کند و مردم کتاب‌هایی را که می‌خواهند کمک کنند، به آن‌ها تحویل می‌دهند.

ویسا می‌گوید که با این کتاب‌ها تاکنون شش کتابخانه را در ولایت‌های کندهار، هلمند، زابل، خوست و میدان‌وردک ایجاد کرده اند و تصمیم دارند تا کمپاین‌شان را سراسری و در تمامی ولایت‌ها کتابخانه بسازند.

او به دنبال استفادۀ هدفمند از رسانه‌‌های اجتماعی است و می‌گوید که هر کاربر دیگری می‌تواند از این رسانه‌ها به نفع خود و شهروندان کار بگیرد.

او می‌گوید که برای از بین بردن بی‌سوادی در کشور، باید حکومت و نهادهای مدنی یک‌جا با هم کار کنند و از بازرگان می‌خواهد تا به نهاد آن‌ها برای رسیدن به هدفش کمک کنند.

بر بنیاد آمارهایی که در سال 2009 از سوی سازمان ملل متحد ارایه شده، 66 درصد جمعیت افغانستان کاملاً بی‌سواد هستند.