سواد اطلاعاتی چیست؟
اصطلاح سواد اطلاعاتی بعضی اوقات ترجیحا به عنوان اطلاعات مناسب و بطور عموم به عنوان توانایی دسترسی ، ارزیابی ، سازماندهی واستفاده از اطلاعات در یک تنوع از منابع تعریف شده است برای اینکه کسی دارای سواد اطلاعاتی گردد باید چگونگی وضوح یک موضوع یا ناحیه ای از دستورالعملهای مورد نیاز را بشناسد. انتخاب اصطلاحات مناسبی را برای روشنی مفهوم یا موضوع مطابق دستورالعمل یک خط مشی جستجو انتخاب کند که منابع مختلف اطلاعاتی و روشهای متنوعی که اطلاعات را سازماندهی

می نماید فرموله کند.

تسلط به سواد اطلاعاتی به معنای واقعی آن می تواند بستر لازم برای توانمند سازی پ‍ژوهشگران را در برنامه ریزی بهتر برای مدیریت فرایند پژوهش و دسترسی به اطلاعات مناسب برای هر مرحله از کار و نهایتا تولید دانش جدید بوجود آورد . ایجاد انگیزه و جرات دست زدن به فعالیتهای پژوهشی از دیگر مزایای سواد اطلاعاتی است و به اطمینان می توان گفت که بین سطح سواد اطلاعاتی در یک جامعه و میزان رشد دانش در آن جامعه رابطه مستقیم دارد .

● کاربرد سواد اطلاعاتی و مهارت در آن
ایده سواد اطلاعاتی بطور گسترده به عنوان توانایی تشخیص اطلاعاتی و شناسایی ، ارزیابی و استفاده اطلاعات بصورت موثر که در ارتباط با رشد بخش های آموزشی در چند سال می باشد بیان شده است ، در حالیکه در محیط کار کارفرماها و مدیران احتمالا بیشتر در مورد نیاز به مهارت رایانه و فن آوری اطلاعات توجه نموده اند .
به محض اینکه فن آوری اطلاعات یکپارچه و کاربر دوست می شود احتمالا به سوالاتی در مورد اینکه افراد چگونه با هم در ارتباط متقابل بوده و کاربرد اطلاعاتی را که فن آوری در اختیار آنها قرار می دهد معطوف خواهد شد . در سازمانهایی که کاربران به کشمکش با فن آوری اطلاعات ادامه می دهند و نیاز سالانه برای تصمیم گیری ها ، حل مشکلات ، تحقیقات و پیشنهادات وجود دارد کارمندان به توانایی رفتار با اطلاعاتی که به تنهایی بعنوان اهمیت اولیه می باشد نیاز دارد .
● کاربرد سواد اطلاعاتی در مهارت های پیشرفته
سواد اطلاعاتی به مهارتهای فناوری اطلاعات وابسته است . فرد باسواد از نظر فناوری اطلاعات قادر است تا رایانه ها ، نرم افزارهای کاربردی ، پایگاههای داده و فناوریهای دیگر را برای انجام امور گوناگون مربوط به تحصیل ، حرفه و امور شخصی خود به کار گیرد . بنابراین افرادی مایل هستند تا به سواد اطلاعاتی دست یابند باید مهارتهای تکنولوژیکی مربوطه را کسب کنند .
گزارش سال ۱۹۹۹ انجمن ملی اطلاعات در مورد تفاوت دو واژه فوق الذکر به شرح زیر می باشد . سواد اطلاعاتی شامل محتوا ، ارتباطات ، تجزیه و تحلیل ،‌ جستجوی اطلاعات و ارزشیابی آن می باشد در صورتی که فناوری اطلاعات بسیار فراتر از مفهوم سواد رایانه ای است و به فهم عمیق و رو به افزایش فناوری و استفاده ماهرانه از آن می پردازد . سواد اطلاعاتی آغازگر ، حافظ و توسعه دهنده یادگیری مادام العمراست از طریق قابلیتهایی که فناوریها فراهم کرده اند .
● تاثیرات سواد اطلاعاتی روی نگرشهای دانشجویی
دانشجویی که سواد اطلاعاتی دارد اطلاعات را به خوبی بازشناسی می کند و به صورت مرکزی با دیدگاهها و چالشهای روزمره و حیاتی برخورد می نماید ، این دانشجو می داند چه موقع اطلاعات را در ماورای دانش شخصیش جستجو نماید یا به چه نحو سوالات را طرح نماید که وی را به اطلاعات مناسب رهنمون نماید و کجا آن اطلاعات را جستجو نماید چنین دانشجویی می داند چگونه تنوع منابع و قالبها را به منظور بهتر قرار دادن اطلاعات به منظور بحث در باره یک نیاز خاص جستجو نماید . او اطلاعات را بصورت انتقادی و کارآمد ارزیابی می نماید و از اطلاعات به طور دقیق و خلاق استفاده می نماید .
● استفاده از سواد اطلاعاتی بوسیله اساتید و مدیران
اساتید و مدیران از فناوریهای رایانه ای و اطلاعاتی برای بهبودی نقششان در فرایند آموزش استفاده می نمایند . در این زمینه چندین مثال در ذیل می آید :
- استفاده از ابزارهای رایانه ای برای ثبت و نگه داری ساده و موثر اطلاعات در وظایف مدیران ، کمک به رفتارشان در اوقات فراغت برای آموزش یا توسعه شغلیشان .
- خروج از انزوا بوسیله استفاده از قابلیت هایی نظیر پست الکترونیکی و اینترنت برای ارتباط با همکاران ، والدین و جهان خارج .
- افزایش فعالیتهای توسعه شغلی بوسیله رشته هایی که از طریق آموزش از راه دور انجام می شود و دسترسی به تحقیقات آموزشی و دسترسی منابع کلاسی پلان های درسی و غیره .

منابع و ماخذ:
۱. فتاحی ، رحمت الله ، سواد اطلاعاتی و بهسازی رفتار اطلاع یابی پژوهشگران : ضرورت ادغام سواد اطلاعاتی در فرایند پژوهش و تولید(http://web.um.ac.ir/~fattahi/information%۲۰literacy.htm)
۲. بروس ، کریستین سوزان ، مترجم : حسن صیامیان ، تجربیات سواد اطلاعاتی در محیط کار(۱)(http://www.irandoc.ac.ir/date/e-j/vol۵/siamian.htm)
۳. زمانی ، عشرت ، استانداردهای سواد اطلاعاتی(http://www.irandoc.ac.ir/etela-at/۱۹/۱۹-۱-۲-۶.htm)
۴. انجمن کتابداران آموزشگاهی ، مترجم: فرض الله عزیزی ، آموزش استانداردهای سواد اطلاعاتی به دانشجو : شاخص ها و استانداردها (http://www.farzollah.blogfa.com/۸۴۱۱.aspx)
نویسنده : فرض الله عزیزی

منبع: آینده نگر