گزارش ویژه )راز تقرر والی ها)

تهيه شده توسط: ملیار صادق آزاد

 منبع کليد گروپ

يكشنبه ۱۴ قوس ۱۳۸۹ ساعت ۱۰:۴۲

حكومت افغانستان در ماه سنبله سال 1386 براي تعيين هرچه بهتر والي‌ها و تأمين ارتباط مستقيم آنان با مقام رياست جمهوري، رياست مستقل ارگان‌هاي محل را ايجاد نمود و تمامي وظايف و صلاحيت‌هاي بخش ملكي وزارت داخله را كه شامل پيشنهاد و تعيين واليان و ولسوالان می‌شد، به اين رياست واگذار كرد. از ابتداي ايجاد ادارهٔ ارگان‌هاي محلي، غلام جيلاني پوپل به حيث رییس عمومي آن تعيين گرديد. ‌

در حالي كه توقع می‌رفت با ايجاد اين اداره در تعیین والي‌ها و ولسوال‌ها ضوابط و شایسته‌سالاری بيشتر مد نظر گرفته شود، اما به دلايل مختلف از جمله نداشتن صلاحيت كامل، اين اداره نقش مؤثر و اساسي در تعيين والي‌ها را نداشت و بيشترِ مقرري‌ها باز هم بر اساس مصلحت‌ها و روابط حزبي و تنظيمي صورت گرفت.

شواهد نشان می‌دهد كه تمامي والي‌هاي كشور در اثر فشار و حمايت حلقه‌هاي مختلف مقرر شده اند. بر اساس تحقيق کلید، رهبران سابق جهادي، شماري از مقامات بلندپايه دولتي و كشور‌هايي كه در افغانستان حضور نظامي گسترده دارند همه در تعیین والي‌ها نفوذ و نقش برازنده دارند.

عبدالمالك صديقي، معاون مالي و اداري رياست مستقل ارگان‌هاي محلي نيز می‌گويد كه اين اداره نمی‌تواند بر اساس معيارهاي تعیین‌شده، والي‌ها را مقرر نمايد: "ما براي تعيين والي‌ها معيارهايي داريم، اما متاسفانه كه روابط بر ضوابط حاكم است. پروسهٔ پيشنهاد و طي مراحل اداري والي‌ها از طريق ما انجام می‌شود، ولي براي تقرر والي‌ها مقام رياست جمهوري، معاونان رياست جمهوري، رهبران جهادي و... همه از خود كانديد دارند و معرفي می‌كنند."

اين تحقيق كه بر اساس مصاحبه با بيش از 30 والي برحال، رهبران اپوزيسيون دولت، شماري از والي‌هاي سابق، نخبگان سياسيِ هر ولايت و مقام‌هاي دولتي صورت گرفته، ارتباط هر والي را با رهبر و يا حلقهٔ سياسي كه او را به صفت والي توسط رییس جمهور مقرر نموده نشان می‌دهد. ‌

بر مبناي اين تحقيق، حزب اسلامي به رهبري گلبدين حكمتيار 5 والي در كشور دارد. هر چند كه تمام آنان رابطهٔ فعلي شان را با حكمتيار رد می‌كنند، ولي در عين حال تأييد می‌كنند كه سال‌هاي متمادي عضويت اين حزب را داشته اند.

عبدالرب رسول سياف، رهبر حزب اتحاد اسلامي 4 والي دارد و سهم والي‌هاي عضو حزب او در حكومت از چند سال به اين سو بر جاي خود باقي است.

جنرال عبدالرشيد دوستم، رهبر حزب جنبش ملي اسلامي در حال حاضر 3 والي دارد.

حزب افغان ملت، نيز 3 والي در تركيب كنوني قدرت سياسي دارد.

حزب جمعيت اسلامي به رهبري برهان الدين رباني در كل 4 والي دارد كه تعيين دو والي به حمايت مستقيم او و دو والي ديگر به حمايت غير مستقيم او دانسته می‌شود.

بر اساس مصاحبه‌هاي صورت گرفته، حاجي محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان، 2 والي، مارشال محمد قسيم فهيم، معاون اول رياست جمهوري 2 والي، پير سيد احمد گيلاني رهبر محاذ ملي 3 والي، حضرت صبغت الله مجددي 1 والي و محمد كريم خليلي معاون دوم رياست جمهوري نيز 1 والي دارد.

به دليل آن كه برخي از والي‌ها در سال‌هاي گذشته و اکنون موقف سياسي و حزبي خويش را تغییر داده اند و در حال حاضر با جناح‌هاي مختلف روابط دارند، کلید تحقيقات خويش در اين زمينه را به منظور دريافت كامل حقايق و تثبيت عضويت آنان در احزاب فعال در كشور ادامه خوهد داد.

اكنون نام و مشخصات هر والي و وابستگي سياسي آنان را با رهبران احزاب يا كشورهاي خاص شرح می‌دهيم: ‌
والي‌هاي مربوط به حزب اسلامي گلبدين حكمتيار

حزب اسلامي بيشترين كرسي‌هاي ولايت را در كشور دارا است. اين كه آيا والي‌هاي وابسته به اين حزب هنوز هم با گلبدين حكمتيار، مؤسس و رهبر پر قدرت اين حزب رابطه دارند و يا خير؟ در بخش معرفي احزاب، ضميمهٔ اين گزارش جزئياتي ارائه شده است، اما والي‌هايي كه ساليان متمادي عضويت اين حزب را داشته و برخي از آنان در جنگ‌هاي مختلف، به نفع اين حزب جنگيده اند، قرار ذيل اند:

1  ـ  جمعه خان، همدرد والي پكتيا

جمعه خان همدرد، والي فعلي ولايت پكتيا از اعضاي ارشد حزب اسلامي می‌باشد. به گفتهٔ روح الله سمون، سخنگوي وي، آقاي همدرد در زمان جهاد و جنگ‌هاي تنظيمي در ميان سال‌هاي 1357-1375 قوماندان ارشد و سپس رییس زون شمال حزب اسلامي بود. جمعه خان همدرد در تاريخ 5 ماه ميزان سال جاري در مصاحبه‌اي با روزنامهٔ افغان جرگه كه مربوط به اعضاي خانوادهٔ عمر داوود زي، رییس دفتر رياست جمهوري است، گفته بود كه حزب اسلامي با همه نيروي خود در صفحات شمال و همه افغانستان از حكومت حامد كرزي حمايت می‌كند. همدرد گفته است كه"بدون شك حزب اسلامي در شمال، نيروي قدرتمندي دارد، ولي برخي از حلقات در صدد ترور قوماندانان و بزرگان اين حزب اند." به گفتهٔ او ترور آقاي جوشن پور، ولسوال ولسوالي نهرين ولايت بغلان نيز توسط همين حلقه‌ها صورت گرفته است. وي گفت: "چرا با وجود كشته شدن 16 تن از افراد برجستهٔ حزب اسلامي حد اقل هيئتي در اين مورد تعيين نشد تا تحقيق نمايد؟ چرا حد اقل قاتل يك تن از آنان گرفتار نشد؟"

جمعه خان همدرد در اين اواخر به نمايندگي از حزب اسلامي، شوراي تفاهم سمت شمال را با حزب وحدت اسلامي به رهبري محمد كريم خليلي معاون دوم رياست جمهوري تشكيل داده است. همدرد به دليل اين كه عازم حج بود، با ما مصاحبه ننمود.

بعد از استقرار نظام جديد، وي به صفت قوماندان قول اردوي اتل در چوكات وزارت دفاع ملي ايفاي وظيفه می‌نمود. همدرد از سال 1383 تا سال 1384 مدت يك سال به صفت والي بغلان ايفاي وظيفه نموده و سپس برای يك سال و 10 ماه والي جوزجان بود. او از تاريخ 12 جدي سال 1386 تا به حال كه حدود سه سال می‌شود به صفت والي پكتيا ايفاي وظيفه می‌نمايد.

‌لازم به ذكر است كه همدرد تحصيلاتش را تا سطح بكلوريا پيش برده است و رتبهٔ دگرجنرالي دارد. وي همچنان از جمع وزراي مشاور رییس جمهور كرزي می‌باشد.

2  ــ دلبرجان آرمان، والي بادغيس

دلبر جان آرمان، والي فعلي بادغيس نيز از قوماندانان برجستهٔ حزب اسلامي می‌باشد. او در زمان جهاد در برابر شوروي‌ها و جنگ‌هاي تنظيمي 1357-1375 به صفت مسئول حوزهٔ پاره‌چنار در پشاور، قوماندان ولسوالي زازی ميدان ولايت خوست و معاون ولايت خوست، اجراي وظيفه نموده است. او مي‌گويد كه ساليان زيادي عضويت حزب اسلامي را داشته است. محمد يعقوب نمايندهٔ سابق بادغيس در پارلمان می‌گويد كه ممكن است عضويت آقاي آرمان در حزب اسلامي تأثيري بر بهترشدن وضعيت ناآرام اين ولايت داشته باشد. آقاي آرمان به کلید گفت كه او با تماس و گفتگو، مانع خشونت شماري از گروه‌هاي مسلح در بادغيس شده است. او در سال 1352 از ليسهٔ تخنيك ثانوي فارغ و سپس تا سال 1356 يك دورهٔ آموزشي سه ساله را در زمينه ‌هايدرولوژي سپري نموده است. آرمان قبل از اين كه والي شود براي يك سال در حوزهٔ جنوبي شوراي امنيت ملي ايفاي وظيفه می‌نمود. وي در ماه حوت سال 1383 به صفت والي زابل تعيين گرديد و بيش از چهار سال را در اين ولايت سپري نمود و در ماه حمل سال 1388 به صفت والي بادغيس تعيين شد.

3  ــ منشي عبدالمجيد والي بغلان

بر اساس مصاحبه‌هايي كه انجام داده ايم، منشي عبدالمجيد والي فعلي بغلان نيز از اعضاي حزب اسلامي است. هر چند شواهد نشان می‌دهد كه وي روابط تنگاتنگ با ائتلاف شمال نيز دارد. منشي عبدالمجيد در مصاحبهٔ تلفوني با ما تأييد كرد كه سال‌هاي زيادي با مجاهدين بوده و در بخش‌هاي قانون گذاري و تصميم‌گيري‌هاي سياسي فعاليت داشته است. ولي او نخواست در مورد عضويتش در حزب اسلامي چيزي بگويد.

برخي از اعضاي حزب اسلامي كه از ذكر نام شان خود داري نمودند، گفتند كه آقاي عبدالمجيد از اعضاي اين حزب است. ولي آقاي مجيد گفت كه نمی‌خواهد نام تنظيمي را كه او عضوش بوده است، بگويد.

از آن جايي كه نظر به شواهد، وي بعد‌ها روابط نزديك‌تر با اتحاد اسلامي به رهبري عبدالرب رسول سياف برقرار نمود، کلید در مورد عضويت وي در يكي از اين دو حزب تحقيقات خود را ادامه مي‌دهد.

والي بغلان در سال 1352 از پوهنزی زراعت پوهنتون كابل فارغ گرديده است. منشي مجيد از سال 1371 تا سال 1373 معين مسلكي وزارت امور داخله بوده كه در آن زمان انجنير احمدشاه احمد زي، معاون استاد سياف، وزير داخله بود. بعد از حكومت موقت در ابتدا به صفت مشاور ارشد وزارت امور داخله ايفاي وظيفه می‌كرد، بعدا در ماه حوت 1383 به صفت والي بدخشان مقرر و تا ثور سال 1388 براي چهار سال والي بدخشان بوده و از 7 ماه به اين سو به صفت والي بغلان ايفاي وظيفه می‌نمايد.

4  ـ خواجه غلام غوث ابوبكر والي كاپيسا

خواجه غلام غوث ابوبكر، والي كاپيسا نيز از اعضاي حزب اسلامي بوده و در حال حاضر وظيفهٔ او به تعليق در آمده است. عبدالمالك صديقي، معين ارگان‌هاي محلي گفت كه به دليل كم‌كاري در ولايت كاپيسا وظيفه آقاي ابوبكر به تعليق در آمده است. در حالي كه نظر به گزارش‌ها وي در لوي‌سارنوالی دوسيه‌اي در زمينه اختلاس ودست داشتن در قتل 5 كارمند تيم بازسازي ولايتي يا پي آر تي دارد و به اين دليل وظيفه او به تعليق آمده است، آقاي ابوبكر اين را رد می‌كند.

‌به گفتهٔ عبدالستار مراد والي سابق كاپيسا، آقاي ابوبكر كه از باشندگان اين ولايت می‌باشد، در زمان‌هاي مختلف همراه با استاد عبدالصبور فريد، يكي از قوماندانان مشهور حزب اسلامي فعاليت‌هايي به نفع اين حزب داشت. ‌

آقاي ابوبكر به کلید گفت كه عضويت حزب اسلامي را داشته و رابطهٔ خوبي با رییس جمهور كرزي نيز دارد. ‌

‌به گفتهٔ خودش از انستيتوت تربيهٔ معلم ولايت تخار در زماني كه والي اين ولايت بود، در سال 1386 فارغ گرديده است. او كه براي چهارسال والي تخار بود در تاریخ 26 ماه سرطان سال 1386 به صفت والي كاپيسا تعيين گرديد و از آن زمان تا سه ماه قبل كه وظيفه اش به تعليق در آمد به صفت والي كاپيسا انجام وظيفه می‌نمود.

5  ــ محمد حليم فدايي والي ميدان وردك

محمد حليم فدايي والي ميدان وردك نيز وابسته به حزب اسلامي دانسته می‌شود. او از سن پنج سالگي به پاكستان رفت و تا سال 1371 در اين كشور بوده است. يكي از بلند پايه ترين مقام‌هاي حزب اسلامي كه خود نيز باشندهٔ وردك است، بدون ذكر نامش گفت كه آقاي فدايي عضويت حزب اسلامي را داشت و به حمايت مستقيم فاروق وردك وزير معارف به حيث والي مقرر شده است. اين مقام كه روابط نزديك با آقاي فدايي نيز دارد همچنان گفت كه در حال حاضر فدايي با شيرولي وردك، برادر فاروق وردك روابط نزديك برقرار نموده‌ و در حقيقت او يگانه حامي ‌او براي ماندن در كرسي ولايت است. اما آقاي فدايي اين ادعا‌ها را به شدت رد نمود و تنها تأييد كرد كه پدرش در گذشته عضويت نهضت اسلامي افغانستان را كه بعدها به حزب اسلامي و جمعيت اسلامي تقسيم گرديد، داشته است.

فدايي تحصيلات عالي داشته و به گفتهٔ خودش در علوم شرعي و مدیریت، دیپلوم دارد. او قبل از ولايت، بيش از ده سال در مؤسسه‌هاي مختلف چون، پاملرنه، اداره انكشافي ايالات متحده امريكا (‌USAID) سفما يا انجمن رسانه‌هاي آزاد آسياي جنوبي كار كرده است و از ماه سنبله سال1387 به اين سو به صفت والي ميدان وردك وظيفه اجرا می‌كند.

والي‌هاي حزب اتحاد اسلامي عبدالرب رسول سياف

شواهد نشان می‌دهد كه عبدالرب رسول سياف به لحاظ تقرر والي‌ها بعد از حزب اسلامي، جايگاه دوم را دارد و از چند سال به اين سو قوماندانان و اعضاي بلند پايه حزب او در ولايت‌هاي مختلف، والي بوده اند. بر اساس تحقيق صورت گرفته در حال حاضر حد اقل چهار والي از ميان اعضاي حزب او تعيين شده اند.

1‌ ـ  محمد موسي اكبرزاده والي غزني

محمد موسي اكبرزاده، والي فعلي غزني از قوماندانان آقاي سياف است كه به گفته خودش تنها ده سال به صفت يكي از مسئولان نظامي وي در اتحاد اسلامي، ايفاي وظيفه نموده است. آقاي اكبرزاده در مصاحبه با کلید گفت كه او عضويت شوراي اجرايي تنظيم استاد سياف را دارد. وي افزود: "حدود 27 سال می‌شود كه عضو تنظيم استاد سياف می‌باشم و در تمام مجالس و تصميم‌گيري‌هاي اين حزب اشتراك می‌كنم و رهبر خود را دوست دارم. او يك شخص متدين و مسلمان است." از او پرسيديم كه چگونه والي شديد و نقش استاد سياف در تعيين شما چي بود؟ در پاسخ گفت: "چون من، استاد سياف و آقاي كرزي رابطه و نشست و برخاست 30 ساله با هم داريم، احتمالاً در مشورت يا هر پروگرام ديگري كه بين آنان بوده من خبر ندارم و از من خواهش كردند كه بيا و والي شو."

آقاي اكبر زاده مدعي است كه براي او از سوي مقام‌ها، چند ولايت ديگر نيز پيشنهاد گرديده بود:"به ولايت خوست، ميدان وردك و ولايت ارزگان پيشنهاد شدم، قبول نكردم. غزني را به خاطري قبول نمودم چون مركز ثقافت اسلامي شده و من به ثقافت، علاقمند هستم."

آقاي اكبرزاده از حربي شونزي كابل فارغ شده و تحصيلات عالي اش را در علوم نظامي در هندوستان به پايان رسانده است. او قبل از ولايت، شغل شخصي داشته است و از 5 ماه به اين سو والي غزني است.

2  ـ  جمال الدين بدر والي نورستان

جمال الدين بدر والي فعلي نورستان در مصاحبه با کلید تأييد كرد كه او عضويت رسمي حزب دعوت اسلامي (اتحاد اسلامي قبلي) به رهبري استاد سياف را دارد. رحمت الله راشدي، رییس اسبق شوراي ولايتي نورستان می‌گويد كه استاد سياف براي باقي ماندن بدر به صفت والي، پافشاري دارد. به گفتهٔ او در جريان اين سال، شماري از ريش سفيدان نورستان به منزل استاد سياف رفته و از او خواستند تا از والي فعلي حمايت نكند و بگذارد كه او از وظيفه بركنار شود، چــــــــون بي كفايت است. راشـدي و تميم نورستاني مدعي اند كه گويا عبدالهادي مسلم‌يار، معاون مشرانو جرگه نيز از بدر حمايت می‌كند و آقاي بدر به وي يك موتر زرهي (ضد گلوله) را داده است. اما بدر اين ادعا‌ها را رد می‌كند. بدر گفت: "من عضويت تنظيم دعوت اسلامي را دارم و آقاي مسلم‌يار هم مسئوليت چهار ولايت زون شرق را در اين تنظيم به دوش دارد. باز اگر من موتري را هم در اختيار او قرار دادم، موتر شخصي ام بوده و اين كار شخصي ام است."

جمال الدين بدر تحصيلاتش را در مدارس پاكستان و چند سالي هم در عربستان سعودي انجام داده و در ادبيات عربي ليسانس دارد. وي قبل از ولايت براي چهار سال در بخش‌هاي مختلف وزارت امور خارجه كار می‌كرد و از ماه قوس سال1387 به اين سو به صفت والي نورستان انجام وظيفه می‌نمايد.

3  ـ محمد اشرف ناصري والي زابل

محمد اشرف ناصري، والي فعلي زابل نيز مربوط به تنظيم عبدالرب رسول سياف پنداشته می‌شود. او سال‌هاي زيادي در پشاور پاكستان به حيث استاد و معاون پوهنتون دعوت الجهاد مربوط به استاد سياف بوده است. رهبر يكي از احزاب فعال در كشور كه با آقاي ناصري رابطهٔ نزديك دارد، به شرط افشا نشدن نامش گفت كه آقاي ناصري عضويت اتحاد اسلامي را داشته و در حالي كه موفقانه در مؤسسه‌هاي همكار با وزارت احيا و انكشاف دهات فعاليت می‌كرد، از سوي استاد سياف به رییس جمهور كرزي معرفي شد تا به صفت والي بادغيس مقرر گردد. به گفتهٔ این منبع، او بعد از سپري نمودن مدتي در بادغيس متهم به اختلاسِ حدود يك صد هزار دالر امريكايي گرديده و مورد تعقيب عدلي قرار گرفت كه بعد به ولايت زابل تبديل گرديد. دلبر جـــــــــان آرمان ولي فعلي بادغيس گفت كه نمی‌خواهد در مورد دوسيه آقاي ناصري چيزي بگويد.

اما اشرف ناصري، والــــــــي زابل در مصاحبه با کلید، ضمن ردِ داشتن دوسيهٔ اختلاس، اين موضوع را كه گويا او به حمايت استاد سياف والي شده و يا او تاكيد بر ماندن وي به صفت والي دارد را نيز رد نمود، ولي گفت كه بيش از هر كسی ديگر به آقاي سياف احترام دارد. وي اضافه كرد: "استاد سياف هميشه استاد من بوده است. تحت رهبري او من در جهاد كار كرده ام. او يك شخص وطن‌پرست است كه به افغانستان خيلي خدمت می‌كند و من به او افتخار می‌كنم." ‌

آقاي ناصري در سال 1356 از پوهنزی ادبيات پوهنتون كابل فارغ و در زمستان سال1356 به صفت والي بادغيس تعيين گرديد و حدود يك سال و 8 ماه را در اين ولايت سپري و از ماه حمل سال 1388 به صفت والي زابل انجام وظيفه می‌نمايد.

4  ـ انجنير محمد عمر والي پشين قندز

انجنير محمد عمر، والي پيشين قندز نيز از قوماندانان اتحاد اسلامي بوده است. آقاي عمر كه بيش از 8 سال والي قندز بود، يك هفته پس از مصاحبه با کلید در تاریخ ششم ماه ميزان سال جاري ( 1389) در يك حملهٔ انفجاري در زادگاهش (ولايت تخار) كشته شد. آقاي عمر گفته بود كه ساليان متمادي به حيث قوماندان عمومي تنظيم اتحاد اسلامي در تخار ايفاي وظيفه نموده است. او همچنان در زمان حياتش گفته بود: " كه رابطه خوبي با استاد سياف دارد. زيرا تحت رهبري او كار كرده و او يك شخص ملي است." انجنير عمر علاوه كرده بود كه در طول 25 يا 30 سال جهاد و دورهٔ مقاومت، نقش مهمي را ايفا كرده است."

انجنير عمر همچنان از اعضاي ائتلاف شمال بود و گفته بود كه" به عنوان يكي از قوماندانان ولايت تخار با احمدذشاه مسعود ائتلاف كرده بود و تا آخرين دقايق حاكميت طالبان بر ضد آنان جنگيده است."

انجنير عمر تا صنف نهم در متوسطهٔ ولايت تخار درس خوانده و از ليسهٔ تخنيك ثانوي كابل فارغ گرديده بود. و سر انجام به عمر 52 سالگي كشته شد.

والي‌هاي حزب جنبش ملي عبدالرشيد دوستم

جنرال عبدالرشيد دوستم كــه حزب جنبش ملي اسلامي را در افغانستان رهبري می‌كند، نيز سهم خود را در ميان واليان افغانستان داشته است. بر اساس مصاحبه‌هاي انجام يافته در حال حاضر، حزب جنبش 3 والي دارد.

1  ـ  محمد عالم ساعي والي جوزجان

محمد عالم ساعي، والي فعلي ولايت جوزجان معاون حزب جنبش و از نزديك ترين افراد آقاي دوستم است او در حاليكه نمايندهٔ برحال مردم تخار در پارلمان بود در ماه ثور سال جاري( 1389) به صفت والي جوزجان تقرر حاصل نمود. ساعي تأييد كرد كه معاون برحال حزب جنبش نيز است. وقتي از او پرسيديم كه از جمع تعهدات آقاي كرزي براي حمايت جنبش در انتخابات گذشته يكي هم تعيين چند والي از افراد اين حزب بوده است، آيا او بر اين تعهدات خود وفا كرد؟ گفت: "ما به حيث هيئت رهبري حزب جنبش بسيار روابط خوبي با آقاي كرزي داريم و فعلاً هيچ كدام شكايتي از وي نداريم." وقتي از او در مورد دو والي ديگر جنبش كه واليان ولايت‌هاي سمنگان و غور هستند پرسيديم، او گفت كه بيشتر مردم در شمال عضويت جنبش را دارند، به ويژه افراد پر قدرت در شمال اعضاي جنبش می‌باشند."

ساعي ليسانس را در علوم شرعيات از تركيه به دست آورده و ماستري را نيز در تاريخ جمهوريت از اين كشور دریافت کرده است. او در اولين انتخابات پارلماني كشور درسال 1384 از تركيه به كشور برگشت و خود را كانديد كرد و سرانجام در ماه ثور سال روان(1389) از پست وكالت پارلمان استعفا و به حيث والي جوزجان آغاز به كار كرد.

2  ـ  خيرالله انوش والي سمنگان

خيرالله انوش والي فعلي سمنگان نيز از اعضاي حزب جنبش جنرال دوستم خوانده می‌شود كه اين موضوع را منبع معتبري از جنبش به شرط عدم افشاي نامش تأييد كرد. انوش در گفتگو با کلید عضويتش را در گذشته در حزب جنبش تأييد كرد، اما گفت چون بايد مقام‌هاي دولتي بي طرف باشند، من فعلاً عضويت جنبش را ندارم. اين در حالی است كه به باور برخي از سياست‌مداران افغان از جمله داكتر رمضان بشردوست، تقرر افراد جديد آقاي دوستم به صفت والي، بعد از برنده شدن رییس جمهور كرزي در انتخابات دوم رياست جمهوري صورت گرفته است. آقاي انوش از پوهنزی ادبيات پوهنتون كابل فارغ و تا درجهٔ ماستري تحصيل نموده است.

آقاي انوش قبل از ولايت هفت سال به سمت ولسوال اندخوي ولايت فارياب اجراي وظيفه نموده و از هفت مـــــــــــاه به اين سو به حيث والي سمنگان كار می‌كند. او همچنان پيشهٔ تجارت دارد و بـــــــــه گفته خودش در دوشركت (شركت تجــــــــــارتي بازرگان و شركت مختلط ميمنه سرخان كـــــــه در ازبكستان ثبت است) شريك می‌باشد.

3  ـ  سيد اقبال منيب والي غور

نظر به شواهدي كه به دست آمده، سيد اقبال منيب والي غور نيز از اعضاي حزب جنبش بوده و از چند سال به اين سو در پست والي در ولايت‌هاي مختلف كار كرده است. آقاي منيب كه تا سطح بكلوريا درس خوانده و قبل از اين كه والي غور شود، بيش از چهار سال در سمنگان و حدود سه سال در سر پل والي بوده است. اكنون دوسال و يك ماه می‌شود كه والي غور است. آقاي منيب از پاسخ به سوالات ما شانه خالي كرد و فقط در مورد سال‌هاي ولايت اش در ولايت‌هاي مختلف معلومات ارائه كرد. والي غور، سخنگوي و رییس اجرايي ولايت غور در مورد تاريخ‌هاي تقرر و تبديلي او در ولايت‌هاي مختلف گفتند كه به ياد ندارند.

والي‌هاي جمعيت اسلامي برهان الدين رباني

‌شواهد نشان می‌دهد كه بيشترين كرسي‌هاي دولتي در دولت كنوني در دست اعضاي حزب جمعيت اسلامي به رهبري برهان الدين رباني است. اما از آن رو كه برخي از اعضاي اين حزب همانند مارشال محمد قسيم فهيم، داكتر عبدالله عبدالله و... در حال حاضر قدرت بيشتري نسبت به استاد رباني دارند، برخي از آنان نيز والي خود را دارند. يافته‌هاي اين تحقيق نشان می‌دهد كه در كل 4 والي از جمعيت اسلامي بر سر قدرت بوده و به صورت مشخص دو والي مستقيماً به حمايت آقاي رباني تعيين شده و فعاليت می‌كنند.

1  ـ عبدالجبار تقوا والي تخار

هرچند در مورد آقاي تقوا گفته می‌شود كه او سابقهٔ حزب اسلامي دارد و او نيز داشتن روابط خوب با حزب اسلامي را تأييد می‌كند، ولي شواهد نشان می‌دهد كه وي عضويت جمعيت اسلامي به رهبري برهان الدين رباني را دارد. او در مصاحبه با کلید گفت كه در زمان جهاد با جمعيت اسلامي بوده است. وي اضافه كرد: "ما زعامت استاد رباني را قبول كرده بوديم و فعلاً نيز او بزرگ ما است، اما به رهبران ديگر نيز احترام دارم." ‌ ‌

عبدالجبار تقوا كه به گفتهٔ خودش بيش از 40 سال تجربهٔ مأموريت و كار در حكومت را دارد. در ادارهٔ موقت و انتقالي ابتدا به صفت معين وزارت بازسازي آن زمان كه بعدها به نام وزارت اقتصاد مسمي گرديد، كار می‌كرد و سپس به صفت رییس اداري وزارت ماليه، انجام وظيفه می‌نمود. وي در ماه حوت 1383 به صفت والي پروان مقرر و تا ماه ثور 1388 در اين پست باقي ماند. سپس در ماه حوت سال 1388 به صفت والي تخار مقرر گرديد.

2 ـ شاه ولي الله اديب والي بدخشان

نظربه مصاحبه‌هايــــي كه صورت گرفته است، شاه ولي الله اديب كه در هفته‌هاي اخير والي بدخشان گرديد نيز از اعضاي جمعيت اسلامي به رهبري برهان الدين رباني می‌باشد.

همچنان شمس الرحمن شمس معاون ولايت بدخشان، پسرخالهٔ استاد برهان الدين رباني می‌باشد و او خود در مصاحبه با کلید عضويتش را در جمعيت اسلامي تأييد نمود. او از حكومت موقت به اين سو معاون والي بدخشان است. قبل از تقرر والي جديد وقتي در مصاحبه اي از شمس پرسيدم كه گفته می‌شود آقاي رباني، شاه ولي الله اديب را به رییس جمهور پيشنهاد نموده تا والي شود، آيا اين درست است؟ او گفت: "بلي، گفتند كه آقاي اديب به صفت والي می‌آيد، اما تا حال نیامده." ‌

شمس همچنان تأييد كرد كه وقتي استاد رباني با حامد كرزي در هشتم ماه ميزان سال جاري در سفري به بدخشان آمده بود، به آنان گفته است كه به زودي شاه ولي الله اديب را به صفت والي بدخشان می‌فرستد. اين در حالی است كه يك منبع آگاه در بدخشان با شرط عدم ذكر نامش به ما گفت كه استاد رباني پس از آن كه رییس شوراي صلح شد، از آقاي كرزي خواست تا اديب را به صفت والي بدخشان مقرر كند. شاه ولي الله اديب قبلاً رییس نشرات وزارت تحصيلات عالي بود. او همچنان تجربهٔ كار در دفتر بانك جهاني در كابل را داشته و تحصيلاتش را تا درجهٔ دكتورا در پوهنتون «الازهر» مصر به پايان رسانده است.

3  ـ  عطا محمد نور والي بلخ

عطا محمد نور، والي فعلي ولايت بلخ از قوماندانان مطرح جمعيت اسلامي به رهبري برهان الدين رباني است. هرچند شخص آقاي عطا به باور بيشتر فعالان سياسي از قدرت خاصي برخوردار بوده، اما تميم نورستاني والي سابق نورستان كه خود نيز عضويت جمعيت اسلامي را داشته است، می‌گويد: "آقاي عطا از والي‌هاي استاد رباني می‌باشد." استاد عطا در انتخابات گذشته رسماً پشتيباني اش را از داكتر عبدالله عبدالله اعلام داشت. او همواره از حكومت مركزي انتقاد می‌كند.

آقاي عطا در مصاحبه با کلید گفت كه او در صدد اصلاح نظام بوده، نه تخريب آن. برخي از چهره‌های سیاسی افغان همانند رمضان بشردوست می‌گويد كه آقاي عطا از حمايت مستقيم امريكا برخودار است؛ چيزي كه از سوي عطا محمد نور به شدت رد گرديد.

عطا محمد نور فارغ صنف دوازدهم ليسه باختر مزار شريف بوده و به گفتهٔ منير فرهاد، سخنگوي ولايت بلخ، وي اسناد تحصيلي از يكي از پوهنتون‌هاي تاجیكستان را نيز دارد.آقاي عطا از 1371 تا سال 1383 قوماندان قول اردوي شماره هفت مزار شريف بود و از ماه جوزاي سال 1383 تا كنون به صفت والي بلخ نقش ايفا می‌كند.

4 ــ عبدالكريم براهوي والي نيمروز

آقاي براهوي بعد از پيروزي مجاهدين در سال 1371 به يكي از چهره‌هاي پر نفوذ جمعيت اسلامي در غرب و جنوب غرب كشور مبدل شد. در اوايل جهاد او با حركت انقلاب اسلامي، تحت رهبري مولوي محمد نبي محمدي همراه بود. آقاي براهوي در دولت مجاهدين به رياست برهان الدين رباني، والي نيمروز بود و در زمان جنگ‌هاي داخلي و حاكميت طالبان (1372-1380) تحت فرماندهي احمد شاه مسعود، می‌جنگيد و از قوماندانان مقاومت شمال بوده است. او خودش اين همه را تأييد می‌كند و می‌گويد كه مدت زيادي بر ضد طالبان به حمايت ائتلاف شمال می‌جنگيد. آقاي براهوي همانند محمد اسماعيل خان خود از قدرت و نفوذ بيشتر در جنوب غرب كشور برخوردار بوده است و از اين رو در تعيين او نقش استاد رباني، نسبي پنداشته می‌شود. عبدالكريم براهوي از رشتهٔ تخنيك حربي پوهنتون كابل در سال 1356 فارغ گرديده است.

آقاي براهوي بعد از ايجاد حكومت موقت در اواخر سال 1380 والي نيمروز شد و درسال 1384 به صفت وزير سرحدات و قبايل مقرر شد. بعد از سپري نمودن حدود چهارسال در اين وزارت، در اواخر سال 1387 به صفت وزير امور مهاجرين مقرر و پس از ختم دور اول رياست جمهوري حامد كرزي، وي مدت يك سال خانه نشين شد. به گفتهٔ خودش براي وي پست ولايت هرات را پيشنهاد كردند كه بعداً اين تصميم تغيير يافت و وي از 2 ماه به اين سو به صفت والي نيمروز ايفاي وظيفه می‌كند.

والي‌هاي مربوط به حزب افغان ملت

حزب افغان ملت در دولت فعلي يكي از احزاب پرنفوذ به شمار می‌رود، زيرا بيشتر اعضاي آن در چوكي‌هاي مختلف دولتي وظيفه انجام مي‌دهند. رییس اين حزب آقاي انوار الحق احدي وزير تجارت و صنايع و معاون اين حزب، آقاي جيلاني پوپل رییس عمومي ارگان‌هاي محلي كه گفته می‌شود از پست خويش استعفا خواهد داد، است. در حال حاضر حد اقل سه والي در كشور وابسته به اين حزب دانسته می‌شود. استانه گل شيرزاد، منشي عمومي اين حزب گفت كه حميدالله قلندرزي، والي پيشين ولايت خوست و عبدالصمد استانكزي والي پيشين فراه از اعضاي برجسته حزب افغان ملت بوده اند. اما به گفتهٔ وي اين حزب در حال حاضر كدام والي ندارد. ‌

1  ــ روح الامين والي فراه

روح الامين، والي فعلي ولايت فراه خود تأييد مي‌كند كه به دليل شناخت با آقاي پوپل، والي شده‌است. آقاي روح الامين‌ عضويت در افغان ملت را رد كرده، گفت: "من عضويت رسمي افغان ملت را ندارم، اما چون توسط پوپل صاحب وارد اين نظام شدم، همه فكر می‌كنند كه من عضويت افغان ملت را دارم." او كه از باشندگان ولايت قندز می‌باشد، مدعي است كه خودش دلچسبي به ولايت نداشته، بلكه رفقا و دوستانش او را گفتند كه بايد والي شود." او اضافه می‌كند: "وقتي ارگان‌هاي محلي جور شد، پوپل صاحب به ما گفت كه بياييد در دولت كار كنيد، خانواده ام هم با من موافق نبودند جز يك پسر و يك برادرم. اين فيصله دوستان بود كه بايد والي شوم. ما خواستيم نظر جيلاني پوپل را نيز در زمينه داشته‌ باشيم اما موفق نشديم. عبدالمالك صديقي معين ارگان‌هاي محلي تأييد می‌كند كه آقاي روح الامين كانديد اين اداره براي ولايت بوده است.

روح الامين كه در سال 1358 به پاكستان مهاجر شد و تحصيلاتش را نيز در اين كشور به پايان رسانده است، قبل از ولايت در مؤسسه‌هاي مختلف همانند، افغان جرمن، ودان و... كار می‌كرد.

روح الامين ليسانس را در اقتصاد و مدیریت از پاكستان به دست آورده و از دو سال و 6 ماه به اين سو والي فراه است.

2  ــ سيد فضل الله واحدي والي كنر

سيد فضل الله واحدي، والي فعلي ولايت كنر نيز يكي از اعضاي حزب افغان ملت خوانده می‌شود. هرچند او اين را رد می‌كند. اما استانه گل شيرزاد منشي حزب افغان ملت در كابل تأييد كرد كه آقاي واحدي طي سال‌هاي جهاد در پاكستان در اتحاديهٔ داكتران حزب افغان ملت همكار بوده است. همچنان تميم نورستاني، والي سابق ولايت نورستان به ما گفت كه آقاي واحدي مستيقماً از سوي افغان ملت گماشته شده و عضويت رسمي اين حزب را دارد. واحدي در مصاحبهٔ با ما گفت: "من و آقاي پوپل چون در مؤسسه‌ها يكجا با هم كار می‌كرديم، من را مقرر كرد. ولي بر اساس كدام بگروند (پس زمينه) تنظيمي و يا اينكه كدام رهبر من را معرفي كرده باشد، والي نشده ام."

عبدالمالك صديقي معين اداري و مالي ارگان‌هاي محلي تأييد می‌كند كه آقاي واحدي، كانديد اين اداره بوده است.

آقاي واحدي به سطح ليسانس در علوم طبي تحصيل نموده و قبل از ولايت، مدت هفت سال رییس ادارهٔ هماهنگي مؤسسه‌هاي غير دولتي افغاني بوده است. پيش از اين وي نيز در مؤسسهٔ افغان جرمن كار كرده است. واحدي از سه سال به اين سو به صفت والي كنر ايفاي وظيفه می‌نمايد.

3 ـ  محمد اقبال عزيزي والي لغمان:

محمد اقبال عزيزي، والي لغمان نيز از حزب افغان ملت پنداشته می‌شود. در تعيين او برخي‌ها، دست گل‌آقا شيرزي والي ننگرهار و فاروق وردك وزيرمعارف را دخيل می‌دانند. اما فاروق وردك در مصاحبه با کلید اين ادعا‌ها را رد كرد. والي لغمان در مصاحبه با کلید عضويت در افغان ملت را رد كرد. عبدالمالك صديقي نيز در مصاحبه با ما تأييد كرد كه محمد اقبال عزيزي از سوي شخص جيلاني پوپل انتخاب و مقرر شده است. وقتي از وي پرسيدم كه به چه اساس وي انتخاب شده است؟ صديقي گفت: "پوپل صاحب از آنان و كار شان شناخت كافي داشتند، از اين رو او را به صفت والي لغمان پيشنهاد و تعيين نمود." ‌

والي لغمان در مورد اين كه چگونه به يك‌بارگي از پست معارف به يك پست سياسي ارتقا كرد؟ گفت: "اين مسئلهٔ تقدير است، ورنه فكر نمی‌كردم روزي والي شوم."

‌شخص اقبال عزيزي قبل از اين به حيث رییس معارف ولايت ننگرهار و قبل از آن به صفت رییس معارف ولايت پكتيكا و ميدان وردك اجراي وظيفه نموده است. او تا سطح ليسانس تحصيل نموده و به گفتهٔ خودش در سال‌هاي جهاد و جنگ‌هاي تنظيمي (1357-1371) در پاكستان مصروف تحصيل بوده است.

آقاي عزيزي در رشته روابط بين الملل از پوهنتون كراچي دیپلوم دارد و از ماه حمل سال روان به صفت والي لغمان نقش ايفا می‌كند.

والي‌هاي محاذ ملي پير سيد احمد گيلاني

پير سيد احمد گيلاني، رهبر تنظيم محاذ ملي از رهبران پر نفوذ مذهبي در افغانستان است كه مريدان زيادي در ولايت‌هاي جنوبي كشور و مناطق قبايلي پاكستان دارد. داماد او انوار الحق احدي وزير تجارت، دختر او فاطمه گيلاني رییس عمومي سره مياشت و ساير اعضاي خانواده او نيز كرسي‌هایي در دولت دارند. اما شواهد نشان می‌دهد كه در كل، سه والي به شمول گل آقا شيرزي والي ننگرهار از تنظيم او بوده و به طور خاص 2 والي مستقيماً به حمايت او والي شده اند.

1 ــ عبدالجبار نعيمي والي خوست

عبدالجبار نعيمي كه از اعضاي ارشد تنظيم محاذ ملي بوده است، به باور مصاحبه‌شوندگان کلید، از سوي پير سيد احمد گيلاني تعيين شده و حمايت می‌گردد. راز محمد دليلي، والي سابق ولايت پكتيا می‌گويد كه آقاي نعيمي از سوي پير سيداحمد گيلاني به رییس جمهور كرزي براي پست ولايت معرفي گرديده بود. ‌

‌عتيق الله لودين والي لوگر كه او نيز از تنظيم محاذ ملي است، به کلید گفته كه آقاي نعيمي از اعضاي تنظيم آنان بوده است. نعيمي كه بيشتر عمرش را در پاكستان سپري كرده، قبلا والي ميدان وردك بود. کلید طي چند هفته مكرر تلاش كرد با آقاي نعيمي مصاحبه نمايد، ولي وي به دلايل نامعلوم، حاضر به مصاحبه نگرديد. نعيمي قبل از والي شدن در خوست، مدت سه و نيم سال در ميدان وردك والي بوده و از 7 ماه به اين سو والي خوست است.

2  ـ عتيق الله لودين والي لوگر

بر اساس يافته‌هاي کلید آقاي لودين دومين والي پير سيد احمد گيلاني است. او خود تأييد می‌كند كه سال‌ها عضويت محاذ ملي را داشته و اكنون هم پير گيلاني، بزرگ و رهبر اوست. وي گفت: "من قوماندان پير صاحب در دو جبهه بودم (در جبهه كابل و در جبهه لوگر). وقتي جنگ‌هاي داخلي شروع شد، پير صاحب براي ما دستور داد كه ديگر مداخله نكنيد و به پاكستان برويد و من تا نظام جديد در پاكستان بودم."

لودين می‌گويد كه او يكي از چهار قومانداني بوده كه بعد از يك نشست در پاكستان در سال 2001 براي سقوط رژيم طالبان وارد كشور گرديده بود: "من بودم، جناب حامد كرزي بود كه فعلا رييس جمهور است، عبدالحق شهيد بود و عبدالرحيم وردك وزير صاحب دفاع فعلي بود."

والي لوگر تحصيلاتش را تا سطح ليسانس درعلوم نظامي به پايان رسانده و رتبهٔ جنرالي دارد.

لودين تا سال 2004 به مدت دو سال قوماندان قول اردوي پكتيا نيز بوده است. وي از دو سال به اين سو به صفت والي لوگر ايفاي وظيفه می‌كند. وي می‌گويد: نمی‌داند چگونه والي شده است. او گفت:"من يك دهقان‌بچهٔ بسيار خوب هم هستم. من در زمين‌هاي خود شالي كشت می‌كردم و مصروف تخم پاشيدن بودم كه در تلفونم زنگ آمد. يك دوستم از ادارهٔ امور برايم گفت خودت والي شدي." ‌

3  ـ  گل آقا شير زي والي ننگرهار

گل آقا شير زي در سال‌هاي جهاد، عضويت تنظيم محاذ ملي به رهبري پير سيد احمد گيلاني را داشته و اكنون هم از مريدان سرسخت او است. حدود يك ماه قبل يك تلويزيون خصوصي به نقل از يك مقام در ارگ رياست جمهور خبري را نشر كرد كه گويا آقاي كرزي، گل آقا شيرزي و برخي از والي‌هاي ديگر را كه از سوي امريكا حمايت می‌گردند، از وظيفه بركنار می‌كند؛ هر چند اين خبر از سوي سخنگويان رياست جمهوري رد گرديد. آقاي شير زي قبلاً در ولايت قندهار والي بود و يكي از چهره‌هاي موفق در بازسازي اين دو ولايت پنداشته می‌شود.

‌کلید تلاش كرد در اين گزارش مصاحبه اي با گل آقا شير زي نيز داشته بـــــــــاشد، اما با وجود تماس‌هايی مكـــــــــرر موفق بــــــــه انجام اين مصاحبه نگرديد.

والي‌هاي مارشال محمد قسيم فهيم

مارشال محمد قسيم فهيم، بعد از احمد شاه مسعود، در سال 1381 رهبري نيروهاي مقاومت شمال را در دست گرفت. از اين رو قدرت بيشتري نسبت به تعداد زيادي از رهبران ائتلاف شمال و جمعيت اسلامي دارد.

به گفتهٔ رمضان بشردوست، مارشال محمد قسيم فهيم پس از آن كه به صفت معاون آقاي كرزي مقرر گرديد، دو والي را به رییس جمهور پيشنهاد كرد كه بازمحمد احمدي والي بدخشان و عبدالبصير سالنگي والي پروان بودند.

1  ــ عبدالبصير سالنگي والي پروان

عبدالبصير سالنگي از قوماندانان ارشد شوراي نظار كه به گفته خودش 30 سال يك‌جا با مارشال فهيم در جبهه‌هاي جنگ بوده است. او در مصاحبه با کلید گفت كه در انتخابات به رییس جمهور كرزي رأي داده است؛ چون مارشال فهيم كه وي تحت امرش در جبهه بوده معاون آقاي كرزي بوده است. سالنگي اين را كه گويا وي از سوي مارشال فهيم گماشته شده است رد می‌نمايد. سالنگي فارغ ليسه انصاري كابل و از يك و نيم سال به اين سو والي پروان است. قبلاً به صفت قوماندان امنيه ميدان وردك، قوماندان امنيه ننگرهار و معاون ولايت پروان، اجراي وظيفه نموده است. سالنگي می‌گويد كه علاقه دارد روزي وزير شود.

2   ـ كرام الدين كريم والي پنجشير

كرام الدين كريم در زمان تصدي وزارت دفاع توسط مارشال فهيم در ادارهٔ موقت و حكومت انتقالي، رییس دفتر او بود. والي پنجشير مصاحبه با کلید را به معاونش مولانا عبدالرحمان كبيري راجع ساخت. آقاي كبيري كه از پنج سال به اين سو معاون ولايت پنجشير است و قبل از اين رییس سياسي فرقه 16 زره‌دار مربوط به ائتلاف شمال بوده گفت كه بهلول بهيج والي پيشين اين ولايت از داكتر عبدالله پشتيباني می‌كرد. اما او گفت كه آقاي بهلول به رياست جمهوري نه، بلكه با احمد ضيا مسعود معاون رییس جمهور ارتباط داشت.

آقاي كبيري در پاسخ به سوال‌هاي مكرر کلید در مورد چگونگي تعيين والي جديد گفت كه شايد در تعيين وي مارشال فهيم دخيل باشد. وي افزود: "آقاي فهيم، مارشال افغانستان و معاون اول رییس جمهور است. اين يك چيزی واضح است كه اگر او انتخاب كرده باشد، هيچ وقت رد نمی‌شود، چون او يك معاون واقعاً قوي است."

عبدالمالك صديقي معاون ارگان‌هاي محلي نيز به کلید گفت كه مارشال فهيم حق دارد كسي را والي مقرر كند.

به گفته معاون والي پنجشير، آقاي كريم فارغ صنف دوازدهم بوده و رتبهٔ دگرجنرالي دارد. كريم بعد از بركناري مارشال فهيم از وزارت دفاع چند سال در رياست المپيك و رياست امنيت ملي، وظيفه داشت. وي از اول ماه ثور سال روان (1389) به اين سو به صفت والي پنجشير ايفاي وظيفه می‌نمايد.

والي‌هاي حزب وحدت حاجي محمد محقق

شواهد نشان می‌دهد يكي از آدرس‌هايي كه همواره براي رییس جمهور كرزي، حتا در مواقعي بدون پرده، افرادش را براي تعيين در پست‌هاي بلند معرفي می‌كند، حاجي محمد محقق رهبر يكي از چند شاخه حزب وحدت است. وزرايي كه او در كابينهٔ جديد معرفي كرده بود از پارلمان رأي اعتماد نگرفتند، اما بر اساس مصاحبه‌هايي كه کلید انجام داده است يكي از والي‌ها به حمايت كامل او و يكي از والي‌هاي ديگر به حمايت نسبي او به كار گماشته شده اند.

1  ـ قربان علي ارزگاني والي دايكندي

قربان علي ارزگاني، در ماه ثور سال جاري (1389) به صفت والي دايكندي تعيين گرديد و وي از وابستگان حاجي محمد محقق رهبر وحدت اسلامي مردم افغانستان است. او خود تأييد می‌كند كه در سال‌هاي جهاد از اعضاي رهبري حزب وحدت بوده و همچنان چند سال ديگر مسئول روابط سياسي حزب وحدت در شهر قُم ايران مانده است. او در ادارهٔ انتقالي، مشاور سياسي آقاي محقق بود كه به صفت معاون رییس جمهور كرزي نقش ايفا می‌كرد. همچنان وي در زمان نامزدی آقاي محقق در انتخابات اول رياست جمهوري مسئول كمپاين وي در ولايت‌هاي جنوب غرب به ويژه ولايت‌هاي هلمند و ارزگان بود. وي همچنان گفت: "وقتي موضع استاد خليلي و استاد محقق يكي بود كه هر دو از حامد كرزي در دومين انتخابات رياست جمهوري حمايت می‌كردند، من از فعال ترين كساني بودم كه در هلمند به نفع جلالت‌مآب رییس صاحب جمهور كار می‌كردم."

آقاي ارزگاني مدعي است كه گويا وي در شرايط حاضر عضويت حزب وحدت را ندارد: "ممكن است من مورد پسند استاد محقق بوده باشم، اما از سوي ارگان‌هاي محل مقرر شدم." قربان علي ارزگاني درسال 1357 از ليسهٔ زراعت ولايت هلمند فارغ و به گفته خودش با آن كه شامل پوهنزی زراعت پوهنتون كابل گرديده بود به علت جنگ، به ايران مهاجر شد و نتوانست به تحصيلاتش ادامه دهد.

وي از هفت ماه به اين سو به صفت والي دايكندي ايفاي وظيفه می‌نمايد.

2  ــ عبدالحق شفق والي فارياب

عبدالحق شفق، والي فعلي ولايت فارياب سابقهٔ عضويت در حزب وحدت را دارد و همچنان بعد از انشعاب اين حزب در سال 1371 با شاخهٔ محمد محقق پيوسته است، ولي وي می‌گويد كه در حال حاضر عضويت هيچ حزب و يا گروهي را ندارد. از سويی ديگر، يك مقام نزديك به آقاي خليلي كه در ادارهٔ امور سِمت دولتي نيز دارد، به شرط ذكر نشدن نامش به کلید گفت كه آقاي شفق، رابطهٔ نزديكي با محمد كريم خليلي و داكتر صادق مدبر رییس ادارهٔ امور نيز داشته است. اما شفق می‌گويد كه او براي بقاي خود به صفت والي از هيچ رهبري كمك نگرفته و تنها لزوم‌ديد مقام‌ها و كاركرد او باعث تداوم كارش شده است. اين كه آقاي شفق در حال حاضر به حمايت كامل كدام یکی از اين سه رهبر (داكتر صادق مدبر، محمد كريم خليلي و يا حاجي محمد محقق) به پست ولايت باقي مانده است، تحقيقات کلید در زمينه جريان دارد.

‌شفق به گفته خودش به درجهٔ ليسانس در معارف اسلامي تحصيل نموده است. وي در ماه اسد سال 1383 والي سمنگان شد و سه سال در اين ولايت والي بود. اكنون سه سال و دو ماه می‌شود كه به صفت والي فارياب انجام وظيفه می‌نمايد.

والي مربوط به محمد كريم خليلي(والی سر پل)

سيد علا رحمتي، والي فعلي ولايت سر پل تا يك روز قبل از تعيين شدنش به صفت والي، رییس دفتر محمد كريم خليلي معاون دوم رياست جمهوري بود.

آقاي رحمتي در مصاحبه با کلید گفت كه گويا وي از سوي بورد موجود براي تعيين والي‌ها، مقرر شده است. از او در مورد اين كه گفته می‌شود مستقيماً به دستور آقاي خليلي والي شده است، پرسيديم. وي گفت: "اصلاً قرار نبود كه من در نقطه‌ای كه حالا هستم مقرر شوم. قرار بود كه من در جاي ديگري اين مأموريت را بگيرم كه با او جناب استاد خليلي موافق بودند، اما با اين ولايت نه." وقتي از وي پرسيديم كه با كدام ولايت آقاي خليلي موافق بود كه والي شويد گفت: "خوب حالا اين بحث را می‌گذاريم."

رحمتي از ليسهٔ زراعت ولايت هرات فارغ و به گفتهٔ خودش به دلايل جنگ‌ها نتوانسته به تحصيلاتش ادامه دهد. وي بيش از چهار سال رییس دفتر محمد كريم خليلي معاون دوم رياست جمهوري بود و از چهار ماه به اين سو والي سر پل است.

والي مربوط به داكتر رنگين دادفر سپنتا ‌

دكتور داوود صبا، والي كنوني ولايت هرات از وابستگان رنگين دادفر سپنتا، مشاور امنيت ملي رییس جمهور خوانده می‌شود. تميم نورستاني و راز محمد دليلي می‌گويند كه در تعيين وي، آقاي سپنتا نقش اصلي را داشته است. آقاي نورستاني می‌گويد: "او صد در صد مشاور ارشد رییس جمهور است، پيش گوش آقاي كرزي به تكرار گفته و نفر خود را مقرر می‌كند. آن چنان كه والي هرات را مقرر كرده است." در مورد والي فعلي هرات گفته می‌شود كه پيشينهٔ عضويت در حزب شعلهٔ جاويد را دارد؛ هرچند كه خود آقاي صبا اين را رد می‌كند. داوود صبا در مصاحبه با کلید تأييد كرد كه او بر اساس پيشنهاد بزرگان هرات مقرر شده است. از وي پرسيده شد كه آيا منظورش از بزرگان هرات، آقاي سپنتا و اسماعيل خان است؟

صبا گفت: "خوب در مجموع با بزرگان هرات مشورت صورت گرفته بود."

صبا اين را رد نكرد كه آقاي سپنتا در تعيين او نقشي داشته است. وي گفت: "بدون شك آقاي سپنتا يك روشنفكر افغان است، مشاور امنيت ملي كشور است و نه تنها در تعيين والي، بلكه در باره هر كس نظري دارد و به آقاي كرزي مشورت می‌دهد. بدون شك شايد در مورد من هم نظر نيكي داشته است."

آقاي صبا كه از سه ماه به اين سو والي هرات است، تحصيلاتش را تا درجهٔ ماستري و دكتورا در علوم زمين شناسي و اكتشاف معادن به پايان رسانده است. وي قبل از پست ولايت، مشاور اقتصادي رییس جمهور در امور انكشافي بوده است.

والي مربوط به حضرت صبغت الله مجددي

ذبيح الله مجددي، والي فعلي ولايت كابل، پسر دوم حضرت صبغت الله مجددي رییس مشرانو جرگه می‌باشد. صبغت الله مجددي كه در گذشته رهبر تنظيم نجات ملي بود، از چهره‌هاي قدرتمند در دولت فعلي است. پسر ديگر او نجيب الله مجددي وزير مشاور ارشد رییس جمهور در امور صحي است. در حقيقت رییس جمهور كرزي نيز از اعضاي تنظيم او است. درست در زماني كه آقاي كرزي والي سابق كابل، حاجي دين محمد را در تاریخ 26 جوزاي سال 1388 به حيث رییس ستاد انتخاباتي خود مقرر نمود، حضرت صبغت الله مجددي در نشست مشرانو جرگه گفت كه او نماز استخاره خوانده است و نتايج اين عبادت او نشان می‌دهد كه آقاي كرزي در انتخابات برنده می‌شود. ذبيح الله مجددي تحصيلاتش را تا درجه دكتورا به پايان رسانده و قبل از ولايت، با يك شركت ساختماني به نام "تي آي" فعاليت می‌كرد. برادر ديگر او صديق مجددي نيز سهم‌دار يكي از شركت‌هاي امنيتي و لوژستيكي است.

معاون والي مربوط به قوماندان مطيع الله خان

حاجي خداي رحيم معاون و سرپرست ولايت ارزگان، كاكاي قوماندان مطيع الله خان است. مطيع الله خان كه از خانوادهٔ جان محمد خان والي پيشين ارزگان و يكي از وزراي مشاور رییس جمهور كرزي است، مسئوليت پوليس شاهراه قندهارـ‌ارزگان را به عهده دارد. اما او خارج از تشكيلات حكومتي هزاران فرد مسلح دارد. خانوادهٔ جان محمد خان از احترام و محبوبيت خاصي نزد رییس جمهور كرزي برخوردار است؛ زيرا او درسال 2001 زمان حمله امريكا به افغانستان آقاي كرزي را در كوه‌هاي نزديك به ترينكوت از چنگ طالبان نجات داد و رییس جمهور كرزي از مهمان‌خانهٔ او به ارگ رياست جمهوري رسيد. مطيع الله خان با بيش از سه هزار فرد مسلح كاروان‌هاي اكمالاتي سربازان خارجي را از قندهار به ارزگان انتقال می‌دهد. يك مقام بلند پايهٔ دولتي كه از باشندگان ارزگان است به شرط افشا نشدن نامش به ما گفت كه مطيع الله خان در حقيقت همه‌كارهٔ ارزگان است او كاكايش را معاون ولايت مقرر نموده و اكنون سرپرست ولايت هم است. این منبع همچنان گفت كه حاجي خداي رحيم خان سرپرست فعلي ارزگان در گذشته عضويت احزاب كمونيستي را داشته اما حاجي خداي رحيم در مصاحبه با ما اين اتهامات را رد نمود. حاجي خداي رحيم تأييد كرد كه او از پوهنزی ادبيات فارغ گرديده و يك دهقان است.

محب الله صميم والي پكتيكا ‌

محب الله صميم، والي فعلي ولايت پكتيكا در رژيم طالبان رییس اداري وزارت تحصيلات عالي، رییس پوهنتون پولي تخنيك و رییس پوهنتون طبي كابل بود و يكي از كادرهاي علمي طالبان به شمار می‌رفت. وي كه در زمـــــان جهاد بــــا تنظيم محاذ ملـــــــي به رهبري پير سيد احمد گيلاني بود، داشتن هر گونه ارتباط را در شرايط حاضر با گروه طالبان رد می‌كند. در حالي كه گفته می‌شود برخي از نزديكان او در حال حاضر با گروه طالبان بوده و در ولايت غزني بر ضد دولت می‌جنگد، آقاي صميم در گفتگو با کلید اين اتهامات را رد می‌كند. او قبل از اين، ولسوال اندر و رییس اطلاعات و فرهنگ ولايت غزني بوده و همچنان مدير مسئول هفته نامهٔ زمزمه كه مربوط به علي احمد جلالي وزير داخله پيشين است، نيز بوده است. محب الله صميم از پوهنتون تعليم و تربيهٔ كابل فارغ گرديده است. وي از آغاز اين سال تا كنون به صفت والي پكتيكا نقش ايفا می‌كند.

والي قندهار با حمايت كانادا

داكتر توريالي ويسا، والي فعلي قندهار تابعيت كانادا را دارد و نظر به اظهارات خودش، وي از 15 سال به اين سو همراه با خانواده اش در آن كشور زندگي می‌كند. آقاي ويسا سال‌هاي متمادي در مركز تحقيقات آسيايي در پوهنتون بريتش كولمبياي كانادا تدريس نموده است. او از اواخر سال 2003 ميلادي تا اواخر سال 2007 به صفت مشاور در مؤسسه‌هاي مربوط به كانادا و ادارهٔ انكشافي ايالات متحده امريكا در كشور نقش ايفا می‌كرد.

توريالي ويسا اظهارات معراج الدين پتان و ساير مصاحبه شوندگان کلید را كه گويا وي به حمايت و خواست كشور كانادا والي شده است رد می‌نمايد.

از او پرسيدم كه مصاحبه شوندگان ما همچنان گفته اند كه شما بدون اجازه و مشوره احمد ولي كرزي هيچ كاري را در قندهار انجام نمی‌دهيد؟ او گفت:"نخير؛ اين مردم ما را نمی‌شناسند و از ارتباطات ما خبر ندارند ما و احمد ولي كرزي نهايت ارتباطات صميمانه با هم داريم و در همه امور مشوره مي‌كنیم" ‌

از وي پرسيده شد كه چرا از تابعيت كشور كانادا نمی‌گذرد؟ گفت: "چون اولاد من در آن جا تحصيل می‌كنند. اين يك چيزی طبيعي است وقتي آن جا زندگي می‌كنم بايد تابعيت داشته باشيم."

ويسا تا درجه دكتورا در بخش زراعت تحصيل نموده و نزديك به سه سال است كه والي قندهار می‌باشد.

والي ولايت هلمند با حمايت انگلستان

شواهد نشان می‌دهد كه گلاب منگل والي هلمند رابطهٔ نزديك و تنگاتنگ با انگلستان دارد. کلید در زمينهٔ روابط آقاي منگل با انگلستان، بيش از يك ساعت با وي مصاحبه نمود. آقاي منگل گفت زماني كه وي در هلمند به صفت والي رفت، روابط دولت با انگلستان به تيرگي گراييده بود. به گفتهٔ او عامل اين تيرگي علاوه برعوامل ديگر اخراج چند كارمند سازمان ملل متحد از افغانستان به اتهام تماس و همكاري با طالبان بود كه در آن يك دیپلومات انگليسي نيز شامل بود. به گفتهٔ منگل وي از همان مدت تلاش كرد تا روابط را با اين كشور دو باره بهبود بخشد. آقاي منگل كه يك فرزندش هم اكنون در يكي از پوهنتون‌هاي انگلستان مصروف تحصيل است، اين را تأييد می‌كند كه روابط نزديك با انگليس‌ها دارد، اما به گفتهٔ او اين روابط براي حفظ منافع ملي است نه به ضرر آن. ‌

او در مورد شايعاتي كه گويا وي از سوي انگلستان حمايت می‌گردد، گفت: "هر والي كه بتواند همكاري و هماهنگي خوبي با جامعه بين المللي داشته باشد به نظر من نمايانگر موفقيت اوست. شما می‌بينيد كه رییس جمهور كرزي نيز روابط خوبي با امريكا و در مجموع با جامعهٔ جهاني دارد. پس گفته نمی‌توانيم كه وي از سوي امريكا يا فلان كشور حمايت می‌گردد."

بر اساس اظهارات داكتر آرتور جي مونوز، تحليل‌گر ارشد مؤسسه تحقيقاتي راند در واشنگتن و كارشناس امور افغانستان، مقام‌هاي نظامي و ملكي ايالات متحده امريكا نيز گلاب منگل را یک مدير كارا و مؤثر می‌دانند.

گلاب منگل قبل از اين عضو كمیسيون تدقيق قانون اساسي و به صفت والي پكتيكا و لغمان ايفاي وظيفه نموده است. او با كدام یکی از گروه‌های مجاهدين پيوندی ندارد، بلكه در رژيم داكتر نجيب الله، دگروال اردو بود كه بعد به گفتهٔ خودش تقاعد نمود.

والي باميان با حمايت ايالات متحده امريكا

حبيبه سرابي، والي فعلي باميان در مصاحبه با کلید گفت كه مقام‌هاي امريكايي از وي حمايت سياسي می‌كنند. او كه در گذشته وزير زنان در كشور نيز بود، بيش از پنج سال است كه والي باميان می‌باشد. وي گفت: "چند سال قبل وقتي خانم لورا بوش، خانم رییس جمهور آن وقت امريكا به باميان سفري داشت، در حقيقت اين سفر براي حمايت از زنان افغانستان به ويژه از من بود." از وي پرسيده شد كه چگونه فهميديد كه خانم بوش از شما حمايت می‌كند، با خنده گفت: "بلي وي بعد از اين سفر در كنفرانس پاريس شركت نموده و حمايت خود را از من اعلام داشت. آن‌ها حمايت‌هاي بسيار قوي از من داشتند."

از وي پرسيده شد كه اكنون لورا بوش در قدرت نيست پس در امريكا كي از شما حمايت می‌كند تا به پست ولايت باقي بمانيد؟ گفت: "دقيقاً كساني هستند در ايالات متحده امريكا كه از من حمايت كنند. من به صورت مشخص نام گرفته نمی‌توانم، شايد يكي از آنان خانم هيلري كلینتن باشد."

خانم سرابي كه سال‌هاي زيادي براي تحقق حقوق زنان به عنوان يكي از فعالان مطرح زن بوده است، گفته می‌شود كه از فعالان و اعضاي ارشد "راوا" (جمعيت انقلابي زنان افغان) است كه در مخالفت و تضاد خصمانه با تنظيم‌هاي جهادي قرار دارد. اما خانم سرابي عضويت در راوا و هر گروه سياسي ديگر را رد نمود. وي تأييد كرد كه برخي از حلقاتي در باميان اند كه با تنظيم‌ها و گروه‌ها ارتباط داشته و نمی‌توانند او را به صفت والي تحمل كنند: "براي من مهم نيست كه آنان مرا تحمل می‌كنند يا نه." ‌

ولاياتي كه به زودي والي‌هاي آن تغيير می‌كنند

محمد دستگير آزاد، والي سابق نيمروز می‌گويد كه رییس جمهور كرزي براي او چند ولايت را پيشنهاد كرده است. به گفتهٔ وي اين ولايت‌ها شامل فراه، كاپيسا، نورستان، قندز و ارزگان است. نظر به اظهارات آقاي آزاد، تأكيد بيشتر بر تعيين وي به صفت والي فراه است. اين در حالي است كه با كشته شدن انجنير عمر، والي قندز گفته می‌شود كه براي جايگزيني وي روح الامين والي فراه و معين مرستيال نمايندهٔ سابق قندز در پارلمان كانديد است. عبدالمالك صديقي، معين ارگان‌هاي محلي به کلید گفت، حكومت در نظر دارد به زودي به ولايت قندز، كاپيسا و ارزگان والي معرفي كند.

دو ونيم مليون افغاني مصارف هر والي

بر اساس يك پروژهٔ آسيا فونديشن، ‌براي هر والي در هر ماه مبلغ 25 هزار دالر امريكايي داده می‌شود. اين پروژه كه تحت نام (‌PBGF) از سوي ارگان‌هاي محلي اجرا می‌شود، به تمام والي‌ها بدون استثنا بيش از يك مليون افغاني براي خرج دسترخوان، برخي از پروژه‌هاي كوچك و مصارف تيل موترهاي شان در هر ماه می‌دهد. علاوه بر اين، نظر به اظهارات عبدالمالك صديقي، معين مالي و اداري ارگان‌هاي محلي اين نهاد نيز حد اكثر يك ميلون و دوصد هزار افغاني را براي مصارف هر والي در ماه می‌پردازند كه به گفتهٔ وي نظر به ماهيت هر ولايت براي برخي‌ها پنج صد هزار افغاني، براي تعداد ديگر هشت صد هزار افغاني و براي ولايت‌هاي ناامن و بزرگ يك مليون و دو صد هزار افغاني در هر ماه از سوي اين ارگان داده می‌شود.

همچنان والي‌ها تا سه هزار دالر امريكايي ماهانه به عنوان معاش ماهوار دريافت می‌كنند. گلاب منگل والي هلمند كه با يك تيم بزرگ از افراد كار می‌كند، تأييد می‌نماید كه به تيم وي كه متشكل از مشاوران و جوانان فعال است، معاش فوق العاده (سوپر اسکیل) از سوي ارگان‌هاي محلي داده می‌شود و به گفتهٔ وي تمام والي‌ها از اين گونه تيم‌ها دارند. ‌

زندگی‌نامه كوتاه از احزاب و رهبران آن

1 .گلبدين حكمتيار رهبر حزب اسلامي

حكمتيار از مطرح ترين رهبران جهادي است كه بعد از شكست شوروي سابق در جنگ‌هاي داخلي همراه با جمعيت اسلامي و شوراي نظار نيز دخيل بوده است. وي هم اكنون در مخالفت با دولت قرار داشته و حكومت افغانستان و نيروهاي خارجي در جستجو بازداشت وي هستند. حزب اسلامي در دو جناح فعاليت می‌كند؛ جناحي كه بر ضد دولت می‌جنگد و جناحي كه فعاليت سياسي رسمي داشته و حد اقل دو وزير در كابينه دارند. هرچند جناحي كه به رياست عبدالهادي ارغنديوال فعاليت می‌كند خود را مجزا از رهبري گلبدين حكمتيار می‌دانند. اما برخي از سياسيون افغان به اين مسئله باور ندارند. تميم نورستاني والي سابق نورستان در اين زمينه به کلید گفت: "تا روزي كه گلبدين حكمتيار زنده باشد كساني كه به نام وي در كابل حزب ساخته اند، هيچ وقت مستقل شده نمی‌توانند. اينان نفرهاي دست دوم هستند و رهبر اصلي، «او» است."

به گفتهٔ نورستاني افراد فعال حزب اسلامي در دولت به نام گلبدين و گروه او امتياز گيري می‌نمايند. او افزود: "در كنگرهٔ حزب اسلامي من اشتراك داشتم، تمام ريش سفيدان حزب اسلامي ايستاد شدند و ارغنديوال صاحب را گفتند كه خود را رهبر نگو. رهبر ما كسي ديگري است كه حالا حضور ندارد؛ خودت رییس حزب اسلامي می‌باشي نه رهبر."

2 .عبدالرب رسول سياف رهبر دعوت اسلامي

آقاي سياف در چهار سال اخير نام تنظيمش را كه اتحاد اسلامي بود به دعوت اسلامي تبديل كرد. تنظيم او طرز ديد اسلامي دارد. هم در جهاد افغانستان نقش گسترده داشت و هم در جنگ‌هاي تنظيمي. استاد سياف از اعضاي گروه مقاومت شمال بوده كه چند سال با طالبان جنگيده است. وي در حال حاضر يك بار ديگر عضو ولسي جرگه كشور شده و از اعضاي رهبري شوراي عالي صلح نيز است كه اخيراً براي گفتگو با طالبان از سوي رییس جمهور كرزي ايجاد شده است.

3 .عبدالرشيد دوستم رهبر حزب جنبش ملي اسلامي

عبدالرشيد دوستم يكي از رهبران پر قدرت در جنگ‌هاي داخلي كشور بوده كه اين حزب علاوه بر اين كه صد‌ها جنگجو داشته در فعاليت‌هاي سياسي و چانه زني‌ها بر سر قدرت نيز دست بالايي دارد و هم اكنون رهبري حد اقل سه وزارت خانه در دست اعضاي اين حزب است. جنبش متشكل از اعضاي احزاب كمونيستي سابق و برخي از اسلام گراها است. آقاي دوستم از اقليت ازبك‌هاي افغانستان است.

4 .برهان الدين ربانــي رهبر جمعيت اسلامي

جمعيت اسلامي نيز يكي از احزاب مطرح در جهاد عليه شوروي سابق و درگيري‌هاي داخلي است. اين حزب كه همواره در رقابت شديد با حزب اسلامي قرار داشته بعد از پيروزي مجاهدين، قدرت را به دست گرفت و رهبر آن برهان الدين رباني، رییس دولت انتخاب شد. پس از آن كه طالبان تمام آنان را مجبور به فرار ساختند، اين حزب گروه مقاومت شمال را تشكيل داد، پس از سقوط طالبان تا كنون بيشتر كرسي‌هاي بلند دولتي را اعضاي اين حزب در اختيار دارند. آقاي رباني در حال حاضر رییس شوراي عالي صلح نيز می‌باشد.

5 .  حزب افغان ملت

اين حزب در سال 1344 در كابل از سوي يك كنگره 68 نفري تأسيس و در ابتدا انجنير غلام محمد فرهاد شاروال اسبق كابل، رهبر آن بود. در سال‌هاي جهاد، جنگ‌هاي تنظيمي و حاكميت طالبان اين حزب در پشاور پاكستان فعاليت می‌كرد و اكنون دوباره در داخل كشور فعاليت دارد. شواهد نشان می‌دهد كه اعضاي اين حزب در بيشتر كرسي‌هاي دولتي هم اكنون اجراي وظيفه نموده و در مواردي براي تقرر اعضاي حزب شان تلاش كرده اند. ‌به گفته آستانه گل شيرزاد، انوارالحق احدي وزير تجارت و صنايع رهبر اين حزب بوده و غلام جيلاني پوپل رییس عمومي ارگان‌هاي محلي معاون عمومي اين حزب می‌باشد.

6 .   حزب وحدت

اين حزب در بين سال‌هاي 1367 تا 1368 تأسيس گرديد. بعد در سال 1371 به دو شاخه تقسيم گرديد كه يك شاخه آن را محمد اكبري رهبري می‌كرد كه درحال حاضر نيز فعال است. و شاخه دوم آن را عبدالعلي مزاري رهبري می‌كرد كه بعد از مرگ وي محمد كريم خليلي جانشين وي گرديد. سپس از شاخه تحت رهبري خليلي، دو شاخه ديگر نيز انشعاب كرد كه يكي از آن‌ها را محمد محقق به نام حزب وحدت اسلامي مردم افغانستان و شاخه ديگر آن را قربان علي عرفاني تحت نام حزب وحدت اسلامي ملت افغانستان تشكيل داده و رهبري می‌نمايد. بيشتر فعاليت‌هاي حزب وحدت در زمان جهاد در ولايت‌هاي مركزي بود، اما در زمان جنگ‌هاي داخلي يكي از احزاب دخيل در جنگ‌ها شمرده می‌شود.

7 .  تنظيم محاذ ملـــــي

ايــــــن حـــــزب به رهبري پير سيد احمد گيلاني در سال‌هاي جهاد افغانستان به وجود آمد. بيشتر اعضاي اين حزب را مريدان پيرگيلاني تشكيل می‌دهند. آقاي گيلاني در حال حاضر از اعضاي هيئت رهبري شوراي عالي صلح است. وي رابطهٔ خوب با رهبران قبايلي پاكستان دارد. آفتاب احمدخان شيرپاو وزيرداخلهٔ پيشين پاكستان يكي از مريدان نزديك او است.

8 .  شعله جاويد

سازمان جوانان مترقي كه رهبري شعلهٔ جاويد را به عهده داشت در سوم عقرب 1344 ايجاد گرديد كه رهبري آن را اكرم ياري از باشندگان ولسوالي جاغوري ولايت غزني بر عهده داشت. سازمان ياد شده در سال 1347 نشريهٔ شعله جاويد را به مديريت عبدالرحيم محمودي به نشر رساند كه بعد از 11 شماره، مدير مسئول آن توقيف شد. از اين رو اين جريان به نام شعله جاويد معروف گرديد. در سال 1349 انجنير عثمان يكي از رهبران اين جريان از آن انشعاب كرد و بعد از 1351 داكتر فيض از مؤسسان ديگر اين جريان از آن جدا شد و گروه انقلابي خلق‌هاي افغانستان را به وجود آورد. سازمان جوانان مترقي در سال 1354 با برگزاري يك جلسهٔ بزرگ، تصميم به جمع بندي اهداف و برنامه‌هاي گذشته اش گرفت. اما با انعقاد اين جلسه، اختلافات بيشتر گرديده و اين سازمان از هم پاشيد. شواهد نشان می‌دهد كه در حال حاضر سازمان‌هايي كه از بقاياي شعله جاويد عرض وجود كرده اند و فعال و نيمه فعال می‌باشند، با نام‌هاي ذيل ياد می‌شوند: حزب كمونيست مائويست افغانستان، سازمان رهايي افغانستان، سازمان پيكار افغانستان، سازمان انقلابي افغانستان و سازمان ساما.

9 .  راوا (‌RAWA) یا جمعيت انقلابي زنان افغان

اين سازمان بخشي از سازمان رهايي افغانستان است كه ظاهراً براي تحقق حقوق زنان فعاليت می‌كند. راوا نيز از بقاياي شعله جاويد است. رهبر اين حزب كسي به نام مستعار «مينا» بود كه سال‌هاي پيش در كويتهٔ پاكستان كشته شد. راوا در سال‌هاي اخير در كشور برنامه‌هايي را به منظور تحقق حقوق زنان راه اندازي نموده است ، ولي در آن به صورت آشكارا رهبران و اعضاي احزاب اسلامي و جهادي را مورد دشنام قرار داده اند.