تا سال‌ها شناسنامه یا کارت شناسایی، مهم‌ترین مدرک شناسایی برای انجام کارهای اداری بود، اما هر یک از این مدارک به گونه‌ای بود که امکان جعل و کپی‌ و در نتیجه سوءاستفاده از آنها وجود داشت.
چند سالی است برچسب‌های هولوگرام روی مدارک شناسایی نظیر گواهینامه رانندگی یا گذرنامه‌ها قرار می‌گیرد. از آنجا که جعل هولوگرام به مراتب دشوارتر است، این کار به کاهش سوء استفاده و کلاهبرداری رایج در جعل اسناد می‌انجامد.
در چند سال اخیر و با گسترش فناوری‌های دیجیتال، شیوه‌های تشخیص هویت دیگری نیز به‌میان آمد. شاید شناخته‌شده‌ترین این شیوه‌ها را باید در دستگاه‌های تشخیص اثر انگشت و نیز عنبیه چشم دانست. برای نمونه، اکنون در بسیاری از شرکت‌ها و ادارات، دستگاه‌های ثبت حضور و غیاب کارکنان با استفاده از اثرانگشت و نیز تصویر عنبیه چشم ـ که در انسان منحصر به فرد است ـ عمل می‌کنند.

به هر حال فناوری‌ها بسرعت در حال پیشرفت بوده، شیوه‌های جدیدتر و نوآورانه‌تر دیگری هم برای تشخیص هویت مطرح شده‌ است که هر یک از آنها می‌تواند به افزایش دقت در شیوه‌های فعلی و حتی کاربردهای دیگر بینجامد. در ادامه به بررسی پنج نمونه از این فناوری‌ها می‌پردازیم.

بوی بدن
بسیاری از حیوانات نظیر سگ به دلیل برخورداری از حس بویایی بسیار قوی می‌توانند بوی منحصر‌به‌فرد مواد مختلف و نیز انسان‌ها را تشخیص دهند. با این‌که توانایی بویایی انسان به مراتب محدودتر از این حیوانات است، اما فناوری‌های نوین امکان بررسی بوهای مختلف را فراهم می‌سازد.

دانشگاه صنعتی مادرید اسپانیا سال ۲۰۰۹ پروژه‌ای را برای طراحی فناوری تشخیص هویت بر اساس الگوهای شیمیایی موجود در بوی بدن افراد اجرا کرد. هدف اصلی این پروژه، استفاده از بوی بدن در کنار شیوه‌های تشخیص هویت مبتنی بر عنبیه چشم و اثر انگشت بود تا به این ترتیب میزان دقت این شیوه‌ها افزایش یابد. آزمایش‌هایی که تاکنون با استفاده از فناوری تشخیص بوی انسان به انجام رسیده، نشان می‌دهد این شیوه در ۸۵ درصد موارد می‌تواند هویت افراد را بدرستی تعیین کند. با این حال، این فناوری هنوز به بهره‌برداری تجاری نرسیده و مطالعات برای افزایش ضریب دقت آن ادامه دارد.

تلفن همراه
چند سال گذشته شاهد بودیم آژانس امنیت ملی آمریکا به جاسوسی از مکالمات خصوصی شهروندان این کشور و حتی کشورهای دیگر می‌پرداخت. هرچند این اقدام اعتراضات زیادی در پی داشت اما توانست ذهن یک فرد نوآور را به ایده‌ای منحصر به فرد جذب کند. هیسترو بوجینف، دانشجوی دکترای علوم رایانه با بررسی گوشی‌های هوشمند به این نتیجه رسید که حسگرهای موجود در این دستگاه‌ها کارکرد صددرصد مشابه هم ندارند و در نتیجه نتایج هر یک با دیگری اندکی متفاوت است.

با این‌که شاید این یافته در نگاه اول چندان خوشایند نباشد، اما این دانشمند استنباط کرد که می‌توان از این تفاوت منحصر به‌فرد در میان گوشی‌های هوشمند به‌عنوان ویژگی شاخص هر یک از آنها بهره گرفت. او به همراه گروهی دیگر از همکارانش در دانشگاه استنفورد توانست با بررسی دقیق خطاهای منحصربه‌فرد در شتاب‌سنج و میکروفن گوشی‌های هوشمند، یک برنامه برای شناسایی هر یک از آنها بنویسد.

در این میان، گروهی از پژوهشگران دانشگاه فنی درسدن آلمان به شیوه جدیدی برای شناسایی تلفن‌های همراه دست یافتند. هر گوشی همراه دارای یک نویز بسیار جرئی و البته منحصر به فرد در سیگنال‌های ارسالی است. به این ترتیب با تعیین این الگوی نویز می‌توان گوشی‌های مختلف را شناسایی کرد. این فناوری می‌تواند برای تعیین هویت افراد و حتی یافتن گوشی‌های گمشده به کار رود.

ضربان قلب
چندی پیش گروهی از مخترعان کانادایی موفق به طراحی نوعی دستبند شدند که می‌توان از آن به جای وارد کردن گذرواژه در سایت‌های مورد نظر استفاده کرد. هر انسانی الگوی منحصر به‌فردی در ضربان قلب خود دارد. این دستبند حسگر ویژه‌ای دارد که می‌تواند این الگوی ضربان قلب را شناسایی و از آن به‌عنوان گذرواژه ورود به سایت استفاده کند.

این دستبند که نیمی (Nymi) نام دارد اطلاعات لازم را از طریق یک ارتباط بلوتوثی به تلفن همراه هوشمند، رایانه یا حتی در اتاق هتل می‌فرستد. بررسی میزان کارایی و دقت این شیوه در تشخیص هویت نشان داده است که به مراتب کارکرد بهتری نسبت به شیوه تشخیص چهره دارد که در برخی مکان‌ها به‌کار می‌رود.

این دستبند می‌تواند جایگزین کلید و مدارک شناسایی شود، اما ویژگی جالب این وسیله تنها به اینها محدود نمی‌شود. این دستبند یک شتاب‌سنج و ژیروسکوپ دارد که می‌تواند با ارزیابی حرکات مختلف دست، هر حرکت را به دستور خاصی مربوط کند. برای نمونه از این دستورها می‌توان برای باز کردن صندوق عقب خودرو یا روشن کردن تلویزیون استفاده کرد. این دستبند چندکاره قرار است امسال تا قیمت ۹۹ دلار به بازار عرضه شود.

رگ‌های بدن
رگ‌های خونی بدن هر انسان دارای الگویی منحصربه‌فرد است و با تعریف و بهره‌گیری از این الگو می‌توان هویت هر فرد را تشخیص داد. چند ماه پیش یک شرکت نوپا در زمینه فناوری دیجیتال موفق به طراحی سامانه‌ای برای شناسایی پرداخت کننده و استفاده از حساب بانکی یا کارت اعتباری او شد. این دستگاه که BiyoWallet نام دارد، می‌تواند با اسکن سریع رگ‌های کف دست فرد، هویت او را تشخیص دهد و به صورت خودکار، مبلغی را که او باید بپردازد از حسابش کسر کند. این شیوه می‌تواند امکان سوءاستفاده دیگران را از کارت‌های اعتباری فرد به صفر برساند. با این حال شاید این فناوری در آینده کاربردهای دیگری نیز بیابد.

افکار
با این‌که شیوه‌های شناسایی از طریق عنبیه یا چهره بسیار کاربردی است، اما هزینه زیادی به همراه خواهد داشت. در این میان گروهی از دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا توانستند به شیوه جدید برای تشخیص هویت از طریق شناسایی الگوی امواج مغزی افراد دست‌یابند.

در این شیوه ـ که NeuroSky MindWave نام دارد ـ یک کلاه دارای حسگرهای ویژه روی سر فرد قرار می‌گیرد. حسگرهای این کلاه می‌تواند امواج مغزی فرد را جذب کند. گفتنی است، سلول‌های مغزی انسان از طریق جریان الکتریکی با هم ارتباط برقرار می‌کنند که بخشی از این جریان از طریق امواج الکتریکی خارج شده از استخوان جمجمه قابل ردگیری است.

دانشمندان برای سنجش میزان کارایی این سامانه از چند نفر خواستند روی انجام یک کار بخصوص نظیر تنفس یا بالا و پایین کردن انگشتان خود فکر کنند. نتیجه امواج مغزی افراد در بیشتر موارد مشابه بود. در مرحله بعدی دانشمندان از آنها خواستند به مدت ده ثانیه روی یک موضوع منحصر به فرد نظیر ترانه مورد علاقه خود فکر یا ورزش مورد علاقه‌شان را تجسم کنند.

امواج مغزی جمع‌آوری شده از این تفکرات منحصربه‌فرد شرکت‌کنندگان با هم متفاوت بود. سپس این دانشمندان برنامه‌ای رایانه‌ای تعریف کردند و این بار هر شرکت‌کننده می‌توانست با فکر کردن به همان موضوع قبلی، هویت خود را به سامانه نشان دهد. استفاده از این شیوه می‌تواند برای ورود به وبسایت‌های مختلف کاربرد داشته باشد. هزینه اندک این شیوه نسبت به دیگر شیوه‌های نوین تشخیص هویت را باید از اصلی ترین مزیت‌های آن برشمرد.

خدمات شگفت‌انگیز هتلی فقط با تلفن همراه
چند سالی است کلیدهای دیجیتال ویژه، جایگزین کلیدهای فلزی بسیاری از هتل‌های دنیا شده‌است، اما ظاهرا این پایان استفاده از فناوری دیجیتال در زمینه تشخیص هویت مسافران مقیم هتل نبود. چندی پیش یکی از مشهورترین هتل‌های زنجیره‌ای دنیا اعلام کرد در آینده‌ای نزدیک، مشتریانش می‌توانند از تلفن همراه خود به‌عنوان کلید در اتاق استفاده کرده، حتی پیش از ورود، اتاق خود را انتخاب کنند.

برای این کار، ابتدا مشتری باید برنامک ویژه‌ای روی تلفن همراه هوشمند خود نصب کند. این برنامک می‌تواند هویت مشتری را تشخیص دهد و در نتیجه او بدون استفاده از کلیدهای معمول در اتاق خود را باز‌و‌بسته کند. همچنین تا ۲۴ ساعت پیش از ورود به هتل می‌تواند اتاق مورد نظر و خدماتی را که می‌خواهد رزرو کند. این فناوری تا پایان سال ۲۰۱۴ میلادی در دسترس خواهد بود.

این شرکت هتلداری همچنین در نظر دارد تا پایان سال ۲۰۱۶ خدمت دیگری به این مجموعه همراه اضافه کند و آن امکان انجام همه امور مربوط به رزرو اتاق پیش از ورود به هتل است. در این صورت حتی دیگر نیازی به پر کردن فرم‌های مختلف در پذیرش هتل نیست و هر مسافر می‌تواند به طور مستقیم از در ورودی هتل وارد اتاق خود شود.

   صالح سپهری‌فر

منبع: آینده نگر